بر میراث فرهنگی لرستان چه گذشته است؟

با وجود این مشکلات، اداره‌کل میراث فرهنگی لرستان در طول ادوار، کمتر تلاشی برای تغییر در وضعیت فلک‌ الافلاک انجام داده است؛ البته تلاش به معنی تغییرات عمده و عینی برای حل وضعیت فعلی.

پایگاه خبری گلونی، محمد پورخداداد: چندسالی از اعلام زنگ خطر برای قلعه فلک‌ الافلاک می‌گذرد. سال‌هاست که در این قلعه متعلق به دوره ساسانی، مرمت بنیادین و منجسمی انجام نشده است. ترک‌های مویی روی دیوارها و برج‌های فلک‌الافلاک، در این سال‌ها تبدیل به شکاف‌های عمیق و طویل شده‌‌اند. مرمت‌های مقطعی و سطحی هم اگر انجام گرفته، تاثیری در وضعیت نابسامان سازه این بنای تاریخی نداشته و پروژه استحکام‌بخشیِ پی این بنا هم، چند سالی می‌شود که نیمه‌کاره رها شده است.

با وجود این مشکلات، اداره‌کل میراث فرهنگی و صنایع گردشگری لرستان در طول ادوار، کمتر تلاشی برای تغییر در وضعیت فلک‌ الافلاک انجام داده است؛ البته تلاش به معنی تغییرات عمده و عینی برای حل وضعیت فعلی.

در چنین شرایطی، پس از چندین‌بار تذکر به اداره‌ کل میراث فرهنگی استان در طول ادوار مختلف و بی‌اعتنایی این اداره ‌کل نسبت به موضوعات مطرح‌ شده، پایگاه خبری گلونی تصمیم به راه‌اندازی پویشی کرد تا شاید از این راه بتواند صدای خردشدن و نابودی فلک‌الافلاک را به گوش مردم و مسئولان مربوطه برساند. هنوز ساعاتی از انتشار #پویش_ملی_حامیان_فلک_الافلاک در گلونی نگذشته بود که امواج حمایت مردمی و انتشار تصاویر و هشتگ این پویش همه‌جا را فرا گرفت. این پویش محدود به لرستان نشد و کاربران و رسانه‌های سراسری هم به این پویش پیوستند. همین استقبال گسترده بود که مدیران اداره کل میراث فرهنگی لرستان را بر آن داشت تا «شتابان» جوابیه‌ای در این رابطه آماده کنند و گلونی را آماج نسبت‌های ناروا و تهدیدهای فراوان بی‌پایه و اساس قرار دهند. حرف‌های گلونی اما تکرار حرف‌های کارشناسان و بزرگان بود. آیت‌ا… سیداحمد میرعمادی در خطبه‌های نماز جمعه خرم آباد در مهرماه ۱۳۹۳ با اشاره به وضعیت بنای تاریخی قلعه فلک‌الافلاک اظهار داشت: در حال حاضر شاهد هستیم که این قلعه تاریخی در حال تبدیل شدن به تلی از خاک است.

وی با بیان اینکه دیوار اطراف این بنا در حال رانش است، افزود: حیف است این اثر تاریخی که میراث تاریخی و فرهنگی مردم لرستان است، نابود شود.

نماینده ولی فقیه در استان لرستان و امام جمعه خرم‌آباد با اشاره به مشاهده آثار نم‌زدگی در دیواره‌های قلعه تاریخی فلک‌الافلاک یادآور شد: باید اقدامات جدی برای استحکام بخشی این بنای تاریخی صورت گیرد و همچنین به زیباسازی آن اهمیت داده شود.آیت‌ا… میرعمادی با بیان اینکه گردشگرانی که به لرستان سفر می‌کنند اولین جایی که سراغ آن را می‌گیرند قلعه فلک‌الافلاک است، از مسئولان و متولیان امر خواست که اقدامات جدی را در این زمینه در دستور کار قرار دهند.

میراث فرهنگی لرستان به خاطر همین حرف‌ها که پیشتر در نماز جمعه گفته شد بود، گلونی را متهم به تشویش اذهان عمومی کرد.

اما وقتی از «شتاب‌زدگی» سخن می‌گوییم، به‌طوردقیق چه مواردی را در نظر داریم.

شتاب‌زدگی و سهل‌انگاری اداره کل میراث فرهنگی لرستان در طول ادوار، یعنی رهاکردن پل تاریخی کشکان- که به مادر پل‌های تاریخی ایران مشهور است- تا عوامل طبیعی و انسانی آن را به سمت نابودی ببرند. شکاف‌ طاق‌های پل کشکان اکنون به وضعی دچار شده‌اند که اگر از زیر طاق‌ها به بالا نگاه کنیم، آسمان مشهود است. از طاق‌هایی می‌گوییم که بدون سازه نگهبان و یا مرمت رها شده‌اند و همین روزهاست که با سیلابی، پایه‌های درون آب این پل هم نابود شوند.

سهل‌انگاری یعنی مرمت غیر اصولی و عجیب پل شکسته (پل شاپوری) که اصالت این پل دوره ساسانی را از بین برده است و پلی را که بیش از ۱۰۰۰ سال سرپا و ماندگار بود، تبدیل به حجم بی‌قواره‌ای از سنگ لاشه و گچ و سیمان کرده است. برای مرمت این اثر تاریخی، از بنّا و کارگرهای میدانی استفاده شده که هیچ سابقه‌ای در چنین کاری نداشتند.

موارد فراوان است. لرستان مشهور به سرزمین پل‌های تاریخی است اما بسیاری از این پل‌ها به شدت محتاج مرمت هستند. با ادامه این روند، شاید در چند سال آینده فقط نامی از آن‌ها باقی بماند.

از جابه‌جایی عجیب مکان سنگ‌نوشته و تخریب آن باید بگوییم. این اثر دوره سلجوقی که در خیابان شریعتی خرم‌آباد قرار دارد بیش از دو دهه قبل به بهانه رفع گره ترافیک، ۱۴ متر جا‌به‌جا و به کنار خیابان منتقل شد. این کار یعنی در لرستان برخلاف همه دنیا، بناها و مکان‌ها‌ی تاریخی هستند که باید خود را با طرح‌های شهرسازی هماهنگ کنند نه برعکس.

بی‌تدبیری‌ها و سهل‌انگاری‌های اینچنینی است که میراث فرهنگی لرستان را وارد بحران کرده است. هربار هم فریادی بر علیه این بی‌تدبیری‌ها بلند شود، با تکذیبیه‌ها و تهدیدهای مدیران این اداره کل، در نطفه خفه می‌شود و یا با بهانه‌هایی چون وضعیت بد مالی و کمبود بودجه، دهان منتقدان بسته می‌شود. سوال این است که اگر وضعیت مالی این اداره‌کل خراب است و همواره گفته می‌شود به دلایل مالی، کاری نمی‌شود انجام داد، چرا مدیران آن، محکم به صندلی‌شان چسبیده‌اند و باز شدن گره‌ها را تنها از طریق تامین بودجه، شدنی می‌دانند؛ بودجه‌ای که -هرچند کم یا زیاد- سهم میراث فرهنگی استان است و باید درست و موجه خرج شود.

به موضوع اصلی یعنی فلک‌الافلاک بازگردیم. نمونه مرمتی که در این اثر انجام شده است، نه‌تنها مشکلی را برطرف نکرده بلکه باری هم بر دوش آن گذاشته است. برای مرمت بام قلعه فلک‌الافلاک از سه لایه ملات سیمان، عایق رطوبت (ایزوگام) و آجرفرش استفاده شده است که فرصت نفس‌کشیدن و تعریق را از دیوارها و سقف گرفته است و بخش عمده نم موجود در دیوارها به همین دلیل است. علاوه بر این، این حجم مصالح، وزن سقف را بالا برده است. این درحالی است که در چنین بناهایی، سبکی سقف از مهم‌ترین مواردی است که برای مرمت در نظر می‌گیرند.

مورد دیگر اینکه برای رصد ترک‌ دیوارهای قلعه، آن‌ها را با گچ پُر کرده و تاریخ اندازه‌گیری را بر روی آن حک می‌کنند. جالب است بدانید که این رصد و اندازه‌گیری از سال ۹۳ تاکنون انجام نشده و ترک‌ها به حال خود رها شده‌اند و حتی کاشی شاهد ترک، خودش ترک برداشته است.

همه این‌ها را که کنار هم بچینیم، باز به این سوال ختم می‌شود که چرا به جای درک دغدغه مردم و اهالی رسانه، آن‌ها را متهم می کنیم و صورت‌مساله را پاک می‌کنیم؟ چرا هر انتقادی را به پای بدخواهی می‌نویسیم و از همراهی مردم نهایت استفاده را نمی‌بریم؟ برای حفظ میراث فرهنگی کشور چه چیزی مهم‌تر از حمایت «مردم» و هوشیاری رسانه‌هاست؟

#پویش_ملی_حامیان_فلک_الافلاک تنها یک هدف دارد و آن نجات قلعه فلک‌الافلاک و حفظ آن برای نسل‌های بعدی است.

پایان پیام