خاک چیست و چگونه فرسایش پیدا می‌کند
در اکوسیستم‌های خشکی، خاک بخشی از یک مجموعه پیچیده از مولفه‌های غیرزنده و زنده را تشکیل می‌دهد، محیطی را برای رشد پوشش گیاهی مهیا کرده و حوضه‌های تبادل را برای چرخه‌های مغذی شکل می‌د هد.
به گزارش پایگاه خبری گلونی در فصل دوم کتاب طبیعت گردی (دیوید نیوسام، سوزان ای مور و راس کی داولینگ) از انتشارات دانشگاه تهران با ترجمه دکتر مجید کریم پورریحان، سیما طاهری و صادق طاهری آمده است:
خاک چیست و چگونه فرسایش پیدا می‌کند
بنابراین خاک‌ها کنترل زیادی روی رشد گیاهان دارند و نقش حیاتی در تعیین ماهیت اجتماعات گیاهی در روی خشک ایفا می‌کنند. اگر مولفه‌های خاک فرسوده شوند، می‌توان آن‌ها را از طریق سیمای سرزمین از یک اکوسیستم به یک اکوسیستم دیگر انتقال داد. از این رو، هرگونه آسیب یا زبانبه خاک، پیامدهایی را برای انسجام بوم‌شناختی مقاصد گردشگری طبیعت‌محور دارد.
عواملی که ظرفیت نفوذ نیمرخ خاک را کاهش می‌دهند، ریسک فرسایش سطحی را بیشتر می‌کنند که به نوبه خود می‌توانند ذرات جداشده خاکرا انتقال داده و زمین را فرسوده کنند.
این عوامل شامل این موارد است: خاک‌هایی با بافت ریز، خاک‌هایی با ساختار ضعیف، پوسته سطحی سفت و خاک‌های بسیار کم‌عمق. به‌علاوه، حضور لایه‌های نفوذناپذیر زیرسطحی می‌تواند زهکشی نیمرخ‌های خاک را آهسته کرده و کاهش دهد و همچنین ریسک فرسایش را افزایش دهد.
فرسایش آبی، مخصوصا زمانی که قطرات باران بر زمین لخت فرود می‌آیند، یک مشکل رایج است.
خاکدانه‌ها توسط ضربه قطره باران شکسته شده و ذرات خاک توسط جریان رو سطحی در ورقه‌های نازک شسته شده و جابجا می‌شود (شستشوی صفحه‌ای)؛ بارش شدید باران می‌تواند منجر به ایجاد جویبارها (کانال‌های کوچک) و آبگذرها (کانال‌های عمیق، دره‌های کوچک) شود.
شرایطی از خاک که ریسک فرسایش آبی را افزایش می‌دهد، شامل ماده آلی پایین خاک، ساختمان ضعیف خاک (ایجاد خاکدانه‌های بسیار کوچک یا عدم ایجاد آن‌ها)، بافت ریز (مخصوصا سیلت و خاک‌رس) و عدم نفوذ آب است.
دیگر عوامل شامل طول و شدت شیب و اقلیم محلی است. یک جنبه اساسی اقلیم میزان، توزیع، فراوانی و شدت بارش است. بارش‌های ناگهانی شدید روی سطوح بدون پوشش گیاهی و شیب‌دار، قدرت فرسایشی چشمگیری دارند.
پوشش گیاهی از سطح زمین در برابر فرسایش جلوگیری می‌کند. نخست، شاخ و برگ درختان انرژی جنبشی از قطرات باران را خنثی می‌کند و جلوگیری از بارش به این معنی است که آب کمتری به زمین برخورد می‌کند.
دوم، شبکه‌های ریشه گیاهان با پیوند محکمی که با خاک دارند، خاک را پایدار نگه داشته، ظرفیت نفوذ آن را بهبود بخشیده و ماد آلی آن را افزایش می‌دهند که همه این‌ها به بهبود ساختمان خاک کمک می‌کند. انواع مختلف پوشش گیاهی، ظرفیت‌های مختلفی در برابر فرسایش دارند. کرکیای (۱۹۸۰) نشان داد که جنگل بهترین عملکرد را در حفاظت از خاک در برابر فرسایش دارد،
اگرچه لیدل (۱۹۹۷) خاطرنشان کرد که میزان حفاظت در برابر فرسایش به دامن سایبان درختان و ارتفاع و همچنین تراکم شبکه‌های ریشه‌ای و تراکم گیاهان پوششی بستگی دارد. اگر گیاهان پوششی وجو نداشته باشند، ریزش باران از یک سایبان باز یا از روی یک درخت بلند موجب فرسایش می‌شود (لیدل، ۱۹۹۷).
پایان پیام
