به گزارش پایگاه خبری گلونی؛ پنیرک در شیراز «خطمی»، «نان کلاغ» و در گیلان «پین دیره» نامیده می‌شود.
نام: پنیرک
نام علمی: Wolam
نام محلی: خبیز
خانواده: گرانیاسی
گونه: ارودیوم
پراکنش: ننه باغو، درخت سبز
روش تکثیر: کشت بذر
گیاه شناسی پنیرک
پنیرک در شیراز «خطمی»، «نان کلاغ» و در گیلان «پین دیره» نامیده می‌شود. در کتب طب سنتی انواع آن را با نام «خبازی»، «خیرو» و «ملوخیا» ذکر می‌کنند.
به هندی نیز برخی گونه پنیرک را «خبازی» و «خباجی» می‌نامند. در ایران دو گونه از آن می‌روید پنیرک کبیر و پنیرک صغیر.
پنیرک در ایران به دو نوع تقسیم شده است پنیرک کبیر و پنیرک صغیر. که نوع صغیر آن از نظر ارتفاع، برگ و گل در تمام قسمت‌ها کوچک‌تر از پنیرک کبیر است.
این گیاه را در کتب طب سنتی «خطمی» می‌گویند. گیاهی است علفی پایا یا دوساله که بلندی آن به ۴۰ تا ۸۰ سانتی‌متر می‌رسد.
در بیشتر نقاط ایران می‌رویند از جمله در دامنه‌های البرز، اطراف تهران، شمال ایران، قوچان، شیراز، کرمان، اصفهان، دلیجان، خراسان، بلوچستان، اراک، سمنان، جزیره قشم، آذربایجان و دیگر نواحی می‌رویند.
پنیرک گیاه خودرویی است و پرورش آن چندان کار سختی نیست.
این گیاه به طور وسیعی در مکان‌های خشک و آفتابی می‌روید.
برگ: برگ‌های بزرگ و دارای دم برگ است. برگ‌ها به رنگ سبز مات و دارای رگبرگ‌های تقریباً برجسته هستند.
سطح رویی برگ‌ها دارای پرزهای ریز است و شکل برگ‌ها به صورت پنج انگشت است.
گل: گل‌های این گیاه درشت است. و در ماه‌های اردیبهشت تا تیر ماه به رنگ قرمز مایل به بنفش ظاهر می‌شوند.
و یا به رنگ سفید با رگه‌های قرمز یا قرمز ارغوانی است. گل‌های آن پس از خشک‌شدن به رنگ آبی درمی‌آیند.
ساقه: ساقه‌های این گیاه به شکل استوانه‌ای و تو خالی بوده و راست قامت بوده و شکننده هستند.
ریشه: ریشه‌های آبدار و سفیدرنگی دارد.
قسمت‌های دارویی
ریشه، برگ، گل
مصارف دارویی
از نظر طب سنتی گیاه پنیرک را معتدل می‌دانند.
اخلاط غلیظ را رقیق و اخلاط خیلی رقیق را معتدل می‌کند.
ساییدگی برگ آن برای شکستگی اعضاء نافع است.
ترکیب آن با روغن زیتون برای سوختگی و عقرب‌گزیدگی مفید است.
دم کرده ساقه و برگ آن با شکر، گرفتگی صدا را برطرف می‌سازد.
در درمان التهاب‌های تنفسی و جوش‌های پوستی کاربرد دارد.
دارای ویتامین A و B و C است و در درمان بیماری‌های کلیه و مثانه بسیار مؤثر است. ضدسرفه و مرهم سینه است.
برگ و ریشه پنیرک اگر به شکل ضماد درآید و روی دمل و یا کورک قرار گیرد باعث می‌شود تا فوراً سرباز کنند.
جوشانده آن برای عفونت‌های مثانه، اسهال خونی و سرفه‌های شدید موثر و مفید است.
دم کرده آن برای کسانی که دچار یبوست و دارای معده و روده‌های تنبلی هستند، توصیه می‌شود.
در درمان برونشیت و استفراغ نیز استفاده می‌شود.
خواص فراوان
به صورت غرغره در رفع تحریکات مخاط دهان و درد گلو اثر مفیدی دارد و همچنین برای رفع سوزش مجرای ادرار مفید است.
برای رفع جوش‌های صورت نیز می‌توان از پنیرک استفاده کرد.
ضمن اینکه درد و ناراحتی‌های محل جوش را تسکین می‌دهد و به صورت کمپرس یا لوسیون در درمان سوختگی‌ها موثر است.
در هندوستان از گیاه پنیرک به عنوان داروی لعاب‌دار نرم‌کننده و خنک‌کننده استفاده می‌شود
۰۰۳ گرم برگ خشک پنیرک را در یک لیتر آب می‌جوشانند و به عنوان مسکن می‌خورند.
استعمال جوشانده آن به صورت کمپرس گرم و حمام، در رفع ناراحتی‌های بواسیر، بعضی تومورها، ورم پلک چشم و غیره بین مردم معمول است.
از جوشاندن گل و برگ آن در نیم لیتر آب، محلولی به دست می‌آید که اثر نرم‌کننده در پوست بدن دارد
و به صورت لوسیون مالیدن بر روی پوست، آرامش و نرمی خاصی به افرادی که دارای پوست حساس و لطیف دارند می‌بخشد.
برای تسکین ناراحتی‌های ناشی از تابش گرمای خورشید و آفتاب‌زدگی، جوشانده ۵۰۰ گرم گل یا ریشه گیاه را در یک لیتر آب تهیه کرده
و پس از صاف کردن به ملایمت در محل سوختگی می‌مالند، برای رفع سردردهای یک طرفه شدید، دل‌پیچه، ورم لوزه‌ها، درد گلو و آنژین اثر مفید دارد.
اشکال دارویی
ضماد، جوشانده، دمکرده، غرغره، کمپرس، اوسیون.
منبع: واحد آموزش و پژوهش صدا وسیمای مرکز کیش. گیاهان دارویی جزیره کیش، پژوهشگر: بصیره اسدنژاد
پایان پیام
