روز جهانی زبان مادری و نکاتی در زمینه حفظ این زبان و اهمیت آموزش آن
روز جهانی زبان مادری و نکاتی در زمینه حفظ این زبان و اهمیت آموزش آن
به گزارش پایگاه خبری گلونی مهدی بهلولی در روزنامه آسمان آبی نوشت: هنگامی‌که سخن از “آموزش کیفی” به میان می آید نخستین نکته‌ای که باید به آن دقت داشت این است که تعریف این آموزش،با گذر زمان در حال دگرگونی است.
یعنی آنچه ما از آموزش کیفی در صد سال پیش درمی یافتیم با آنچه هم اکنون درمی‌یابیم یکی نیست.
آموزش با جامعه در پیوند است و با دگرگونی جامعه، دگرگون می‌شود. یک نمونه از این دگرگونی، به آموزش زبان مادری برمی‌گردد.
هم اکنون برخی از نهادهای مدنی فعال آموزش و پرورش،وقتی شاخص‌های خود از آموزش کیفی را ارائه می‌دهند به زبان مادری و آموزش آن هم اشاره می‌کنند.
۲۱ فوریه برابر ۲ اسفند روز جهانی زبان مادری است.
روز جهانی زبان مادری و نکاتی در زمینه حفظ این زبان و اهمیت آموزش آن
یونسکو نیز در پیام‌های خود به مناسبت این روز، بر حفظ زبان‌های مادری و نقش آموزش و پرورش در این مهم تاکید می کند.
برای نمونه در بخشی از پیام ۲۰۱۸ خود که چند روز پیش منتشر کرد می‌خوانیم:
«یونسکو، از نزدیک به ۲۰ سال پیش، هر ساله و با هدف حفاظت از گوناگونی زبانی و پشتیبانی از آموزش چند زبانه بر بنیاد زبان مادری،
روز جهانی زبان مادری را جشن گرفته است. گوناگونی زبانی، به طور فزون یابنده‌ای تهدید می‌شود از آنجا که زبان‌های بیشتر و بیشتری در حال نابودی‌اند.
به طور میانگین در هر دو هفته، یک زبان نابود می‌شود و با آن، کل یک میراث فرهنگی و اندیشگی هم از بین می‌رود.
با این همه، با رشد درک اهمیت آموزش چند زبانه بر بنیاد زبان مادری، این آموزش در حال پیشروی است.
به ویژه در سال‌های نخست آموزش مدرسه‌ای و با تعهد بیشتر به گسترش‌اش در زندگی مردم».
پروژه‌ای که نیمه‌کاره رها شد
در ایران و با آغاز دولت یازدهم، بحث آموزش زبان مادری در مدرسه‌ها، رونقی نسبی گرفت.
علی یونسی به عنوان دستیار ویژه رییس جمهور در امور اقوام و اقلیت‌های دینی و مذهبی تعیین گردید.
یونسی، به ویژه در آغاز، با انگیزه و هدفمند نشان داد و در این زمینه سخنان زیادی بر زبان راند.
در سال ۹۵ در شماری از مدرسه‌های کردستان، آموزش زبان کردی در مدرسه و در دانشگاه نیز آغاز شد.
اما پس از چندی، دیگر از یونسی خبری نشد و بحث آموزش زبان مادری در مدرسه‌ها هم فروکش کرد.
دو ماه پیش و با حکم حسن روحانی باز علی یونسی به عنوان مشاور رییس جمهور در امور اقوام و اقلیت‌های دینی و مذهبی منصوب شد.
اما در این مدت،چندان خبری از یونسی و برنامه‌هایش نشده است.
انتظار این است که فرادستان کنونی آموزش و پرورش با همراهی و همسویی با یونسی، بحث آموزش زبان مادری در مدرسه‌ها را به طور جدی پیگیری کنند.
تأکید بر زبان‌های قومی و محلی
درخور یادآوری این که در اصل پانزدهم قانون اساسی بر زبان‌های محلی و قومی تآکید رفته است :
«زبان و خط رسمی و مشترک مردم ایران،فارسی است. اسناد و مکاتبات و متون رسمی و کتب درسی، باید با این زبان و خط باشد.
ولی استفاده از زبان‌های محلی و قومی در مطبوعات و رسانه‌های گروهی و تدریس ادبیات آن‌ها در مدارس، در کنار زبان فارسی آزاد است».
آموزش زبان مادری، از سختی آموزه‌ها می‌کاهد و روند فراگیری را آسان‌تر می‌سازد.
آموزش و نگهداشت زبان‌های بومی، همچنین بر ژرفای فرهنگی- تاریخی کشور می‌افزاید، و بر بالا بردن خودباوری دانش‌آموزان، کارگر می‌افتد.
زبان، احساس نوآوری اندیشگی انسان را شکوفا و پیوند میان آموزش و زندگی را نیرومند می‌سازد و از این رهگذر، لذت یادگیری را، بیشتر و بهتر می‌چشاند.
آموزش زبان مادری، احساس دلبستگی به سرزمین مادری را در دل‌ها ته‌نشین، و ریشه‌های فرهنگی او را استوارتر می‌نماید.
زبان و فرهنگ بومی، بخشی از کیستی انسان‌هاست که شایسته سنجش‌گری و گرامی‌داشت است.
به راستی چه جایی بهتر از مدرسه و چه زمانی بهتر از سال‌های نخست زندگی را می‌توان برای آن یافت.
زبان فارسی و زبان‌های محلی
صالح سوری:
جغرافیای زبانی ایران تقریباً از نمونه‌های کم‌نظیر کشورهای دنیاست. به تعبیر برخی از صاحب‌نظران «ایران قالیچه‌ای زبانی است با هزاران رنگ».
در این جغرافیای گسترده، بیش از بیست‌وپنج زبان و صدها گویش و هزاران لهجه وجود دارد.
در بین آنان زبان فارسی به‌عنوان زبانی که به هیچ‌کدام از تیره‌های ایرانی تعلق ندارد،
زبان علمی، ادبی و دیوانی بخش‌های گسترده‌ای از میان‌رودان و ورارودان و از کناره‌های دریای مدیترانه تا اقیانوس هند بوده است.
بنا به گفته ابن‌بطوطه، حتی برخی از اشعار دل‌نشین آن، از زبان موسیقیدانان چینی شنیده شده است.
گسترش زبان فارسی نه همچون فرانسه به قتل و عام زبان‌های دیگر انجامید،
و نه مانند دوران سیاه کمونیست‌ها در بخارا و سمرقند به جریمه پنج روبلی گویشوران فارسی پرداختند تا زبان ازبکی را زبان اکثریت مردم آنجا کنند.
این‌‌که برخی از فعالان قومی کلیدواژگانی چون نسل‌کشی زبان و همگون‌سازی را گاه‌وبیگاه در نوشته‌های خود تکرار می‌کنند،
ریشه در این آب‌وخاک ندارد و از جغرافیای دیگری به این سرزمین رسوخ کرده‌اند؛
چراکه نه مصداقی تاریخی برای آن یافت می‌شود و نه گویشوران زبان فارسی، دست به نسل‌کشی زبانی زده‌اند.
روز جهانی زبان مادری و نکاتی در زمینه حفظ این زبان و اهمیت آموزش آن
بالندگی زبان فارسی نیز مرهون یک تیره و تبار نیست. همه تیره‌های ایرانی از گوشه و کنار ایران فرهنگی، برای اعتلای آن کوشیده‌اند.
از «از رودکیِ سمرقندی و سیفِ فرغانه‌ای تا جامی و مولانای بلخی و خواجه عبدالله انصاریِ هراتی تا عطار نیشابوری و فردوسی و اسدیِ توسی و فرخی سیستانی
تا اقبال لاهوری و بیدل دهلوی هندی تا سعدی و حافظ شیرازی تا هاتف اصفهانی و محتشم و کلیم کاشانی تا باباطاهر و عین‌القضات همدانی و عبید زاکانیِ قزوینی
تا نظامی گنجه‌ای و خاقانی شروانی تا اوحدی مراغه‌ای و شمس و قطران تبریزی و مستورۀ کردستانی و هزاران فرزانۀ دیگر،
در درازای سده‌ها، این زبان را، در جای‌جای ایران، پرورانده و زبان تمدن ایرانی کرده‌اند.»
البته نباید فراموش کرد، همان‌گونه که زبان فارسی، زبان فرهنگ‌آفرینی و وحدت بخشی بوده، زبان‌های محلی نیز نقشی مهم در این فرهنگ‌آفرینی داشته و دارند.
پشتوانه‌ای محکم و استوار برای غنای هرچه بیشتر زبان فارسی بوده‌اند و اگر این تنوع زبانی در کشور ما نبود، شاید اکنون شاهد چنین زبانی فاخر و افتخارآمیز نبودیم.
زنده نگه‌داشتن و آموزش ادبیات این زبان‌ها در کنار زبان رسمی، می‌تواند زبان فارسی را هرچه بیشتر قدرتمند کرده و بر دایره واژگانی آن بیفزاید.
اصل پانزدهم قانون اساسی
در اصل پانزده قانون اساسی نیز بر آموزش ادبیات زبان‌های محلی تأکید شده است:
«زبان و خط رسمی و مشترک مردم ایران فارسی است. اسناد و مکاتبات و متون رسمی و کتب درسی باید با این زبان و خط باشد؛
ولی استفاده از زبان‌های محلی و قومی در مطبوعات و رسانه‌های گروهی و تدریس ادبیات آن‌ها در مدارس، در کنار زبان فارسی آزاد است.»
گرچه برخی اظهارات ضدونقیضی درباره این اصل کرده‌اند و شبهاتی درباره پیشینه اصل و یا متن اولیه آن مطرح نموده‌اند، ولی شکل نهایی اصل پانزده صراحت کافی دارد.
این اصل از دو بخش تشکیل شده که بخش اول آن بر رسمیت زبان فارسی در مراودات اداری تأکید دارد.
بخش دوم نیز به استفاده از زبان‌های محلی در رسانه‌ها می‌پردازد و تدریس ادبیات آن‌ها را در مدارس آزاد می‌داند.
آنچه این اصل به آن می‌پردازد آموزش زبان‌های محلی است نه آموزش به زبان‌های محلی.
آموزش به زبان‌های محلی تهدیدکننده امنیت ملی کشور در درازمدت بوده و می‌تواند کل کیان ایران را با خطر جدی روبرو نماید.
با توجه به اختلاف‌های زیادی که حتی در فهم گویش‌های یک زبان هست،
در صورت آموزش به زبان‌های محلی پس از یکی دو نسل، مناطق مختلف کشور زبان همدیگر را متوجه نخواهند شد.
درنتیجه بنیاد ملیت ایرانی فرو خواهد ریخت که هرگز چنین مباد و به قول فردوسی بزرگ:
چو ایران نباشد تن من مباد بدین بوم و بر زنده یک‌تن مباد
پایان پیام
کد خبر : 115389 ساعت خبر : 12:57 ب.ظ