جایگاه بخش آب در نظام برنامه‌ریزی کشور به شکل سنتی و عمدتاً در بخش کشاورزی
به گزارش پایگاه خبری گلونی، اندیشکده تدبیر آب ایران جزوه‌ای منتشر کرده است با نام ارزیابی مقدماتی حکمرانی آب کشور.
جایگاه بخش آب در نظام برنامه‌ریزی کشور به شکل سنتی و عمدتاً در بخش کشاورزی
همان گونه که قبلاً اشاره شد، انتخاب طرح‌ها و تعیین نحوه استفاده از منابع آب در نظام برنامه‌ریزی کشور به شکل سنتی و عمدتاً در ارتباط با بخش کشاورزی تعریف شده است و علی‌رغم بروز تمایلاتی به بازبینی آن، هنوز تغییری نکرده است.
شالوده بخش مهمی از اقدامات توسط دولت (قوه مجریه) تهیه و به صورت لایحه پیشنهاد و با تصویب مجلس رسمیت یافته و برای اجرا پیگیری می‌شود.
عمده این اقدامات در قالب طرح و برنامه‌های اجرایی بخشی در نظام برنامه‌ریزی متمرکز کشور رسمیت قانونی پیدا می‌کند و سپس در قالب نظام بودجه‌ریزی، دستگاه اجرایی آن مشخص و برای آن ردیف بودجه‌ای تعیین و در قانون بودجه سالانه برای آن منابع لازم تأمین و توسط دستگاه مربوط به اجرا می‌رسند.
قواعد و هنجارهای حاکم بر این مجموعه بر اساس مقررات رسمی و غیر رسمی است که به تدریج شکل گرفته و پابرجا شده است.
از آنجایی که در نظام برنامه‌ای کشور، برنامه‌ریزی منطقه‌ای هنوز به طور رسمی در کنار برنامه‌ریزی بخشی فرصت عرض اندام پیدا نکرده است، تمایل‌ها و گرایش‌های محلی و منطقه‌ای به صورت غیر منسجم و نسنجیده و از طریق لابی‌گری و چانه‌زنی در جریان تدوین و تصویب بودجه سالانه، تأثیرات خود را بر برنامه‌ریزی بخشی می‌گذارد.
این اثرگذاری در مورد برنامه‌ریزی بخش آب که رانت زیادی از طریق افزایش ارزش اراضی ایجاد می‌کند، بسیار بارز و محسوس است.
جایگاه بخش آب در نظام برنامه‌ریزی کشور به شکل سنتی و عمدتاً در بخش کشاورزی
ضمناً در هر دوره مدیریتی بر اساس گفتمان حاکم، ارتباط و تعامل بخش آب با شرایط پیرامونی، پیشران‌های فشار و نظام تصمیم‌گیری بیرونی و توجهات مدیران سطوح بالاتر و نظام نظارتی و ارزیابی مدیریتی، اجرای بخش‌هایی از مقررات رسمی برجسته‌تر می‌شود، بخش‌هایی در سایه‌روشن قرار می‌گیرد و بخش‌هایی نیز مسکوت می‌ماند.
بنا به تشخیص مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش آسیب‌شناسی برنامه‌های توسعه در ایران (به نقل از کتاب تاریخچه برنامه‌ریزی توسعه در ایران، ۱۳۹۲) اهداف، راهبردها و سیاست‌های میان‌مدت در برنامه‌ها تحت‌الشعاع تخصیص منابع و تصمیمات موقت و بودجه‌ای واقع می‌شوند.
قابل تأمل است که از نظر نظام برنامه‌ای و بودجه‌ریزی و دستگاه اجرایی اصلی، نگاه به آب به عنوان بخش مستقل است و حتی در برنامه چهارم توسعه برای اولین بار برای آن، سند فرابخشی تهیه و با آب به عنوان یک مقوله فرابخشی برخورد شد.
در حالی که از نظر سنتی و ساز و کارهای تهیه برنامه، به آب عملاً به عنوان زیر بخش نوسازی و توسعه کشاورزی نگاه می‌شود که در کمیسیون تخصصی مشترکی با کشاورزی و سایر منابع طبیعی از چارچوب مشترکی تبعیت می‌کند و ملاحظات آب و فاضلاب مراکز جمعیتی و صنعتی در حاشیه این فرایند اصلی قرار می‌گیرند.
جایگاه بخش آب در نظام برنامه‌ریزی کشور به شکل سنتی و عمدتاً در بخش کشاورزی
در مجموع عمدتاً آب یک نهاده کشاورزی در نظر گرفته می‌شود که به عنوان یکی از مؤلفه‌ها در تأمین هدف‌های کمّی و کیفی بخش کشاورزی (از نظر رشد اقتصادی، امنیت غذایی و ایجاد اشتغال) نقش خود را باید ایفا نماید.
اقداماتی چون تشکیل نهاد فرابخشی شورای عالی آب به استناد ماده ۱۰ قانون تشکیل وزارت جهاد کشاورزی (مصوب ۱۳۷۹)- در صورت انجام اصلاحات جدی در رویّه موجود- می‌تواند تمهیدی راهگشا در این مسیر تلقی شود.
ادامه و بخش‌های دیگر این جزوه را می‌توانید اینجا بخوانید.
پایان پیام
