جهت‌گیری اصلی که باید تغییر کند
به گزارش پایگاه خبری گلونی، اندیشکده تدبیر آب ایران جزوه‌ای منتشر کرده است با نام ارزیابی مقدماتی حکمرانی آب کشور.
رویکرد مدیریتی موجود که عمدتاً فن‌محور و بدون تأثیرگذاری جدی بر عوامل و مؤلفه‌های تقاضای آب است می‌بایست به نحوی تغییر یابد که نگرش و ابزارهای دیگری که متکی به تدابیر اقتصادی، فرهنگی، حقوقی و اجتماعی است بر نگرش حاکم مدیریتی موجود غلبه پیدا کند و تأثیر آن به وضوح در راهبردها و راهکارها خود را نمایان سازد.
تنها در این صورت است که مدیریت آب می‌تواند بر مؤلفه‌های مهم تقاضای آب تأثیرات جدی و تعیین‌کننده بگذارد. این موضوع صرفاً با بیان لفظی و انشای قوانین و مقررات تحقق پیدا نمی‌کند، همان گونه که در دو دهه گذشته از این طریق چندان تحقق نیافته است.
جهت‌گیری اصلی که باید تغییر کند
ساز و کارهای موجود حکمرانی کشور عمدتاً منحصر شده است به تنظیم رویّه‌های محدود و بسته برای برنامه‌ریزی بخشی در نظام متمرکز دولتی، استفاده از رویّه‌های قضایی و به کارگیری امکانات اداری.
یعنی در مقابله با مشکلات و چالش‌هایی که در این چند دهه بروز پیدا کرده، تدابیر اقتصادی و بازار و توافق، همفکری و مشارکت عموم، از سهم ناچیزی برخوردار است.
عارضه‌های عمیق برآمده از این کاستی‌های حکمرانی آب کشور، از جنبه‌های مختلفی، بهره‌برداری پایدار از منابع آب و تأمین خدمات مربوط را به مخاطره انداخته است.
بحث حکمرانی در هر زمینه‌ای ارتباط زیادی با اصول و اساس تصمیم‌گیری‌های کلان و استراتژیک جامعه دارد که جایگاه ساختار و فرایندهای آن در نظام سیاسی یک کشور است. در این زمینه دو مکتب یا فرادیدمان مطرح است:
- نوع اول: دولت یا حکومت فرایند تصمیم‌گیری‌ها را در قبضه خود دارد و از طریق ساختارهای تو در تو نظام اداری اعمال نفوذ می‌کند.
- نوع دوم: با تکیه بر عامل محوری، فرایند تدوین سیاست‌ها تحت نفوذ افراد و گروه‌ها قرار دارد و سیاست‌ها از طریق روابط (تراکنش‌های) اقتصادی و اجتماعی اجرا و اعمال می‌شوند.
جهت‌گیری اصلی که باید تغییر کند
برای تغییر خصوصیات حاکم بر فرایند تصمیم‌گیری‌ها در جهت حکمرانی مؤثر، پارادایم قبضه‌کردن تصمیمات توسط دولت باید در جهت فراهم‌کردن حضور جدی ذینفعان مختلف تغییر کند.
در چارچوب تحلیلی اندیشکده که برای تحلیل شرایط موجود و تعیین کاستی‌های اصلی آن تدوین شده، نقطه کانونی و تمرکز بر مفهوم اقتدار و عوامل مؤثر بر ایجاد و اعمال آن در نظام حکمرانی است.
این محوریت از بررسی تحلیلی مؤلفه‌های نهاد حکمرانی و وضعیت عمومی نظام حکمرانی آب کشور که در این مقاله تشریح شد استنباط می‌شود. در ادامه تهیه چارچوب تحلیلی اندیشکده که شرح آن در این مقاله آمده است، با بررسی و انتخاب روش ارزیابی حکمرانی آب، اجزا و عناصر بیشتری به این چارچوب اضافه شد که در واقع زیرمجموعه‌های تحلیل شکاف نظام حکمرانی موجود می‌باشند که عبارتند از: ساختار اداری سیاست‌ها، قوانین و مقررات، هدف‌گذاری، تأمین مالی، پاسخگویی، اطلاعات و ارتباطات، ظرفیت‌ها و مشارکت.
جهت‌گیری اصلی که باید تغییر کند
اصلاح نظام حکمرانی برای رسیدن به اثربخشی هدف‌ها از طریق افزایش اقتدار، جستجوي تعادل در توزيع قدرت و تنظيم فعاليت‌ها در کلیه سطوح و حضور هر سه رکن حکمرانی مي‌باشد.
به روایت مشترک اردکانیان و ضرغامی (۱۳۸۳)، حكمراني مؤثر، جستجوي تعادل در توزيع قدرت و تنظيم فعاليت‌ها در سطوح مختلف اداري مي‌باشد. در واقع حكمراني مؤثر، سعي در اصلاح و بازساخت ساختارهاي اداري موجود دارد. در اصلاح حکمرانی، موضوع بهبود رابطه دولت و جامعه از طریق حضور بیشتر بخش خصوصی و نیروهای اجتماعی پیگیری می‌شود.
این حضور باید از طریق پشتیبانی در ساختار حکمرانی، ساز و کار حکمرانی و نحوه مشروعیت و کسب و ایجاد اقتدار تضمین شود. منظور از ساز و کارها عبارت است از افزایش سهم ساز و کار بازار و فرایندهای اقناع و ایجاد توافق و هم‌افزایی به جای فرایندهای دستوری و سلسله‌مراتبی در سپهر حکمرانی و افزایش مشروعیت از طریق:
- ایجاد اجماع و اولویت‌دهی به تصمیماتی است که به اجماع خوبی رسیده‌اند.
- مشارکت ذینفعان در تصمیم‌گیری‌ها و پشتیبانی آنها از تصمیمات
- فعال‌سازی جامعه محلی و جلب مشارکت آنان
ادامه و بخش‌های دیگر این جزوه را می‌توانید اینجا بخوانید.
پایان پیام
