آیین کهن سوگ در مناطق لرنشین از ساز سحری تا ساز چمری
پایگاه خبری گلونی رضا ساکی در روزنامه ایران نوشت: سوگواری در لرستان و مناطق لرنشین ایران آیین‌های خاص و باستانی دارد.
مقام ساز سَحَری خبر از مرگ می‌دهد.
وقتی کسی می‌میرد دو نوازنده سرنا و دهل آهنگی موسوم به سحری می‌نوازند و خبر از مرگ می‌دهند.
در مناطقی که لرهای بختیاری زندگی می‌کنند آهنگی به نام دُنگ‌دال می‌نوازند.
همچنین در لرستان فِیلی مقامی هست به نام «رارا» که یک نوع نوحه‌سرایی با اجرای رقص گروهی است که دایره‌وار انجام می‌شود.
در سوگ زن‌ها سربندهای خود را باز می‌کنند و به همراه مردان به سمت کُتَل می‌آیند.
کتل اسب یا مادیان بی‌سواری است که گلونی‌پوش و سیاه‌پوش است.
مردها در رفتاری باستانی روی شانه‌ها و سر خود را گِل می‌گیرد و زن‌ها در آیینی شاهنامه‌ای گیسوان خود را می‌بُرند که به آن پَل بریدن می‌‌گویند.
مردها در سوک فرد از دست رفته مقابل یکدیگر می‌ایستد و بووا بووا یا برار برار می‌کنند.
زن‌ها جلوی یکدیگر ایستاده و روی خود را می‌خراشند و دستان خود را دور هم دایره‌وار تکان می‌دهند و یکی که صدای بلندی دارد سَرموه می‌کند و دیگران ابیات مویه را با او زمزمه می‌کنند.
آیین کهن سوگ در مناطق لرنشین از ساز سحری تا ساز چمری
هنگام خاکسپاری ساز چَمَری می‌زنند.
آهنگی غمناک معروف به مقام چمریونه که نشان می‌دهد موسیقی مرگ تا لحظه آخر در مراسم عزا وجود دارد.
در این لحظه مردم شیوَنی می‌کنند و دهل‌چی هم تغییر ریتم می‌دهد و تندتر بر دهل می‌کوبد.
اگر متوفی جوان باشد برایش آهنگ‌های مخصوص عروسی هم می‌زنند که باعث منقلب شدن جمعیت می‌شود.
بعد از خاکسپاری مراسم پُرس (به ضم اول و سکون آخر) برگزار می‌شود. همان مجلس ترحیم.
رسمی که هنوز هم در برخی مناطق پابرجاست رسم پُرسونه است.
پرسونه کمکی است که مردم به صاحب عزا می‌کنند برای برپایی مراسم.
تا صدسال پیش سنگ‌قبرها در لرستان نقوشی از رقص لری، گوزن زرد، کل و بز و صحنه شکار و عروسی و عزا داشت. در مناطق بختیاری سنگ‌شیر یا شیرسنگی یا به لری بَردشیر برای بزرگان رایج بود.
اما حالا سنگ‌قبرها مثل دیگر نقاط ایران است.
مراسم سوگ در مناطق لرنشین لرستان، همدان، ایلام، چهارمحال‌وبختیاری، کهگیلویه‌وبویراحمد و خوزستان هنوز کمابیش مانند گذشته ادامه دارد.
اگرچه پرسونه در جوامع شهری وجود ندارد اما پُرس و رسوم آن برقرار است.
در پرس رسم بر این است که وقتی مردم وارد مسجد می‌شوند می‌نشینند و بعد از خواندن فاتحه به سمت بازماندگان برمی‌خیزند و دستان خود را به رسمی زردتشتی بالا می‌آورند و برای متوفی طلب آمرزش می‌کنند و بازماندگان هم دست‌ها را تا جلوی صورت بالا می‌آورند و تشکر می‌کنند.
آیین مویه یا مور بین زنان برقرار است و چه در شهرها و روستاها در سوگواری همیشه هم‌خوانی زنانه مویه هست.
ساز چمری به قوت خود باقی است و در برخی مناطق هنوز مراسم هفتگی و چهلم به صورت عمومی برگزار می‌شود.
برگزاری سه‌شبه یا شب سوم در لرستان رایج است. در شب‌های جمعه یک چراغ تا صبح روشن است.
معمولا لباس سیاه تا سالگرد بر تن بازماندگان باقی می‌ماند تا طبق یک رسم، اعضای دیگر فامیل لباس سیاه را از تن آنان بیرون بیاورند و آنها هم از دیگران بخواهند سیاه نپوشند.
امروزه در شهرها رسم سیاه‌‌پوشیدن معمولا تا چهلم است.
در شب‌های جمعه مردم خرم‌آباد غذایی به نام مَکَش می‌پزند که نوعی دم‌پختک است و اعتقاد دارند ارواح مردگان در شب‌های جمعه بر بام خانه‌های خود حاضر می‌شوند و انتظار فاتحه دارند.
پایان پیام
