در شرایط بحران وظیفه روزنامه‌نگاران چیست؟
روزنامه‌نگاران و بحرانی فراتر از ویروس
به گزارش پایگاه خبری گلونی پژمان موسوی در روزنامه شرق نوشت: همه در وضعیتی بغرنج قرار داریم؛ این کتمان شدنی نیست.
نگرانی در چهره تک‌تک مان موج می‌زند و آنچه اضطراب‌مان را بیشتر می‌کند، نداشتن چشم‌اندازی روشن برای عبور از «بحران کرونا» است؛ پرسش اصلی این روزها شاید این باشد که با این وضعیت دقیقاً باید چه کرد؟
بهترین راه مقابله با این شرایط بحرانی چیست؟ چگونه باید با اخبار ضد و نقیض و شایعات هر دم افزون این روزها روبرو شد؟
چگونه می‌توان خبری را باور کرد، اظهار نظری را جدی گرفت، اصالت یک پیام صوتی یا تصویری را تشخیص داد و از دقیق بودن یک منبع خبری مطمئن شد؟
بعد از حدود ۱۰ روز مواجهه تمام عیار با کرونا این گزاره تقریباً قطعی است که ایرانیان این روزها با دو مسئله جداگانه روبرو هستند:
یک مسئله ویروسی به نام کروناست و مسئله دیگر نحوه مدیریت اخبار، شایعات و بازتاب رسانه‌ای شیوع این بیماری.
در مسئله نخست به نظر می‌رسد کمتر ایرانی‌ای باشد که توصیه‌های بهداشتی برای مقابله با انتقال این ویروس را رعایت نکرده باشد و سبک زندگی‌اش مشابه روزهای قبل از شیوع این ویروس باشد.
مردم از هر طبقه و با هر سطح از تحصیلات، تا جایی که امکانش بود تلاش کردند تا نه خود مبتلا به این ویروس شوند و نه کسی را به این ویروس آلوده کنند، رفتار فردی هر کدام از ما در خانه و رفتار اجتماعی‌مان در فضاهای عمومی، به روشنی موید این نکته بود.
مسئله دوم اما به کلی متفاوت با مسئله نخست بود؛ حجم انتشار شایعه، دروغ، اخبار تایید نشده، توصیه‌های مشوش، اظهار نظرهای غیرکارشناسی و…آنقدر در این ۱۰ روز گسترده بود که به نظر می‌رسد این حجم از اخبار و اطلاعات اینچنینی، در هیچ دوره‌ای با این میزان و به این شدت و در این بازه زمانی، سابقه نداشته است.
در شرایط بحران وظیفه روزنامه‌نگاران چیست؟
همین حجم از اخبار و اطلاعات نادرست و غیر دقیق، اگر نگوییم دروغ، کافی است تا یک بحران واقعی پزشکی، به یک عامل برای ناامنی روانی، گسستگی اجتماعی و رواج شایعه بدل شود: بحرانی فراتر از خود ویروس.
در این شرایط، وظیفه روزنامه‌نگاران دقیقاً چیست؟ آنان در چنین شرایطی باید چگونه رفتار کنند؟
آیا رفتار حرفه‌ای روزنامه‌نگاران، می‌تواند وضعیت را به حالت عادی بازگرداند و توجهات را متوجه واقعیت‌ها درباره بیماری کرونا کند و آن را از غبار دروغ و شایعه برهاند؟
پاسخ به این پرسش گرچه به طور کامل «بله» نیست، ولی می‌توان با احتمال قریب به یقین گفت تنها گروهی که می‌توانند واقعیت‌ها را در این خصوص به مردم بگویند، روزنامه‌نگاران حرفه‌ای، با وجدان و مسئول هستند.
روزنامه‌نگاران حرفه‌ای می‌بایست در شرایطی که تمام اجزای جامعه «نگران» است، با انتشار واقعیت‌ها درباره کرونا، جلوی رواج گسترده شایعات همه‌گیر را بگیرند.
این تنها روزنامه‌نگاران هستند که در صورت انتشار یک دروغ یا شایعه در سطحی وسیع، می‌توانند با منابع خبری معتبر و مستقل تماس گرفته و واقعیت‌ها درباره آن شایعه یا دروغ را به اطلاع مردم برسانند.
این تنها روزنامه‌نگاران هستند که می‌توانند در فضای مجازی، با فکت و مدرک و دلیل، اجازه جولان به شایعه‌پردازان بی‌هویت ندهند و تنها واقعیات را هرچند تلخ منتشر نمایند.
مهم نیست آنچه روزنامه‌نگاران مطرح می‌کنند تلخ باشد یا امیدآفرین، مهم این است که آنچه روزنامه‌نگاران مطرح می‌کنند باید درست باشد و دقیق، بی کم و کاست چرا که در این صورت حتی خبر تلخ هم می‌تواند دریچه‌ای باشد برای شناخت بیشتر و بهتر یک موضوع و روزنه‌ای برای مقابله جدی با آن.
در شرایط بحران وظیفه روزنامه‌نگاران چیست؟
آنچه سبب شده این روزها اخبار نادرست، شایعه و حتی دروغ در میان برخی مردم رواج یافته و همه‌گیر شود، بی‌اعتمادی نسبی مردم به جریان اطلاع‌رسانی دولت، صداوسیما و نهادهای رسمی است.
این بی‌اعتمادی تا بدانجاست که برخی حاضرند دروغ را به اسم خبر بپذیرند اما تن به اخبار دولتی و انتشار آن ندهند.
در این شرایط، توصیه به دنبال کردن اخبار درست از کانال رسانه‌های دولتی و به ویژه صداوسیما، اگر هم درست باشد که نیست، ناکافی است.
در چنین شرایطی روزنامه‌نگاران حرفه‌ای اما مستقل، وظیفه‌ای دوچندان دارند چرا که بار جریان آزاد اطلاع‌رسانی در وضعیتی بغرنج چون امروز، بر دوش آنهاست و این آنها هستند که می‌بایست در روزنامه‌ها و وب‌سایت‌های مستقل یا در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی، هم درست بگویند، هم دقیق بنویسند و هم اخبار و اطلاعات کارشناسی خود را در سطحی وسیع منتشر کرده و با این کار در عمل شایعه‌سازان و دروغ‌پردازان را به عقب برانند و اجازه جولان آنها را ندهند.
این از معدود راه‌های باقی‌مانده است، تردید نکنیم.
پایان پیام
