آناکرونیسم یا زمان پریشی چیست؟

آناکرونیسم یا زمان پریشی چیست

در لغت آناکرونیسم (به انگلیسی: anachronism) یا زمان پریشی یا نابهنگامی به معنی دستکاری در ترتیب اجزای داستان، و پس‌وپیش‌کردن آن است.

به گزارش گلونی تصور کنید که داستانی در مورد مردی غارنشین می‌خوانید که غذای خود را در مایکروویو گرم می‌کند.

و یا فیلمی بر اساس یکی از رمان های جین آستن می‌خوانید که در آن شخصیت‌ها به جای نامه نوشتن، به یکدیگر پیامک می‌دهند.

اینها مثال‌هایی از زمان پریشی است.

زمان پریشی به معنی خطا در ترتیب وقایع تاریخی است، که باعث می‌شود بیننده ابروهایش را بالا ببرد و یا دوباره آن صحنه را ببیند.

زمان پریشی گاهی غیر عمدی یا ناخواسته و درواقع یک اشتباه بزرگ در ترتیب وقایع است و گاهی به عمد برای اضافه کردن یک شوخی و یا یک نظر و تفسیر در دوره ای از تاریخ استفاده می‌شود.

زمان پریشی یکی از صنایع ادبی است که شخص و یا چیزی را که مربوط به یک دوره مشخص تاریخی است در زمان اشتباهی قرار می‌دهد.

زمانپریشی یا anachronism از لغت یونانی chronos به معنی زمان و پیشوند -ana به معنی گذشته و یا دوباره می‌آید.

انواع آناکرونیسم یا زمان پریشی

سه نوع زمان پریشی برای تحقق سه هدف مختلف وجود دارد.

پاراکرونیسم (Parachronism): هر چیزی که در یک دوره زمانی اشتباه ظاهر شود را می‌گویند.

این می‌تواند یک شی، یک بیان محاوره‌ای یا یک عرف اجتماعی باشد با یک دوره زمانی خاص باشد که در دوره اشتباه یا خارج از کاربرد عمومی آن ظاهر می‌شود.

به عنوان مثال، یک فرد امروزی به جای ماشین لباسشویی از تخته شست و شو برای تمیز کردن لباس استفاده می‌کند.

آناکرونیسم یا زمان پریشی چیست؟

پروکرونیسم (Prochronism): این نوع از زمان پریشی، یک زمان پریشی غیرممکن تلقی می‌شود.

پروکرونیسم مربوط به یک شی یا مفهوم است که مدت‌ها قبل از اختراع آن در یک اثر ادبی یا فیلم (مانند مایکروویو در عصر حجر) استفاده شده است.

زمان پریشی رفتاری یا فرهنگی:  آوردن اشیا یا ایده‌های باستانی به زمان مدرن به عنوان یک انتخاب زیبایی شناختی.

به عنوان مثال، شخصی که در قرن بیست و یکم مکالمه‌ای را به زبان لاتین انجام می‌دهد.

سه نوع استفاده از زمان پریشی

زمان پریشی در ادبیات، فیلم و زندگی روزانه استفاده می‌شود. در اینجا به سه استفاده محبوب از زمان پریشی اشاره می‌کنیم.

ایجاد یک تاثیر خاص و یا رساندن یک حس و مفهوم بدون استفاده از کلمات: به عنوان مثال، یک سکه یادبود روسی که جلسه نیروهای نظامی شوروی و آمریکایی در سال ۱۹۴۵ را در تورگائو، در آلمان را به تصویر می‌کشد، پرچم ۵۰ ستاره ایالات متحده را نشان می‌دهد.

این در حالی است که در آن زمان، پرچم واقعی ایالات متحده فقط ۴۸ ستاره داشت.

اضافه کردن شوخی: در فیلم دینامیت ناپلئونی (Napoleon Dynamit) که مربوط به وقایع سال ۲۰۰۴ است شخصیت‌ها لباس‌های دهه هشتاد را پوشیده بودند.

آنها VCR و تلفن بی‌سیم دارند و با موسیقی دهه هشتاد می‌رقصند که همه آنها بر اضطراب اجتماعی قهرمان فیلم و احساس آوارگی او افزوده‌اند.

شکستن دیوار چهارم هنگامی که هنرمندان روی صحنه، از خود حرکتی نشان دهند که به منزله درک آنان از «حضور تماشاگران» باشد، اصطلاحاً دیوار چهارم شکسته شده است: در فیلم طنز وسترن Blazing Saddles، که در آن وقایع فیلم در ۱۸۷۴ به تصویر کشیده شده‌اند، کارگردان مل بروکس از شخصیت‌ها برای شکستن دیوار چهارم (چه واقعی و چه متافیزیکی) برای آشکار ساختن یک مجموعه تولید در هالیوود، استفاده می‌کند.

چه تفاوتی بین زمان پریشی عمدی و غیر عمدی وجود دارد؟

نویسندگان یا فیلمسازان می‌توانند از زمان پریشی عمدی در یک داستان استفاده کنند تا به آن طنز اضافه کنند یا یک اثر را با یک دوره زمانی دیگر در کنار هم قرار دهند.

اما زمان پریشی غیر عمدی یا ناخواسته نتیجه یک خطاست.

این عدم دقت می‌تواند تعلیق ناباوری را برای خواننده یا بیننده از بین ببرد.

یک مثال عالی از زمان پریشی عمدی، فیلم ماری آنتوانت (Marie Antoinette) در سال ۲۰۰۶ است که به نویسندگی و کارگردانی سوفیا کاپولا ساخته شده است. این درام تاریخی در دهه ۱۷۰۰ اتفاق می‌افتد و شرح زندگی ماری آنتوانت است.

با این حال، کاپولا قصد دارد توجه بیننده را به جوانی و بیتجربگی و ساده‌لوحی شخصیت اصلی داستان خود جلب کند، بنابراین یک جفت کفش ساق بلند Converse را در پس زمینه یک صحنه در اتاق خواب آنتوانت قرار داده است.

آناکرونیسم یا زمان پریشی چیست؟

در مقابل، فیلم Glory ساخته سال ۱۹۸۹ که به وقایع زمان جنگ داخلی آمریکا می‌پردازد یک زمان پریشی ناخواسته را به تصویر می‌کشد:  سربازی که ساعت مچی دیجیتالی به دست دارد.

نمونه مشهور دیگر زمان پریشی ناخواسته در فیلم Braveheart ساخته سال ۱۹۹۵ است که در طول قرن سیزدهم اتفاق می‌افتد.

در این فیلم، مل گیبسون یک کیلت اسکاتلندی (دامن پشمی مردانه اسکاتلندی) به تن دارد. اما، این لباس تا قرن شانزدهم اختراع نشده بود.

پایان پیام

مترجم: مریم قره‌گزلو