کوهستان چیست و چرا برای دشت مهم است
به گزارش گلونی دکتر هنریک مجنونیان در کتاب «حفاظت محیط زیست کوهستان» نوشته است:
بعضی از اکوسیستم (بوم‌سازگان)های موجود در طبیعت نظیر کوه و کویر با وجود ابعاد کلان و تمایز آشکار با سایر اکوسیستم‌ها هنوز از یک تعریف علمی و جامع برخوردار نیستند.
شاید به این دلیل ساده که هر دو از اکوسیستم‌های خرد متعددی تشکیل شده‌اند و تصور آن‌ها به‌عنوان یک اکوسیستم یگانه با توجه به سیمای متنوع آن‌ها دشوار است.
کوهستان چیست
کوهستان‌ها با وجود تفاوت‌های بارز با یکدیگر دارای ویژگی‌های مشترکی نیز هستند؛ چهره یکنواختی ندارند، کمربندهای ارتفاعی آن‌ها در اقالیم مختلف هر یک پوشیده از اجتماعات گیاهی متفاوتی است، از نظر تنوع زیستی بسیار غنی هستند، زیستگاه بسیاری از حیات وحش مهم و عمده به‌شمار می‌روند، بسیاری از گونه‌های انحصاری (cndemic) گیاهی یا جانوری مأمنی کوهستانی دارند، حیات دشت‌ها را تامین می‌کنند و در شکل‌گیری فعالیت‌های معیشتی مردم نقش اساسی دارند.
کوه‌ها را برج‌های آب نامیده‌اند. کوه‌ها تمام اشکال نزولات آسمانی را در خود انباشته‌اند و در زمان‌های بحرانی به توزیع آن می‌پردازند.
کوه‌ها به‌صورت حوضه‌های آب‌پخشان آب ذخیره‌شده در ارتفاعات و فرازآب‌ها را در آبریزهای خود جاری کرده و پایاب‌ها را تغذیه می‌کنند که بقای همه فعالیت‌ها و بقای همه اجتماعات دشت‌نشین به آن‌ها بستگی دارد.
کوه‌ها سرچشمه همه رودهایی هستند که شریان‌های حیاتی جوامع را تشکیل می‌دهند، کشاورزی دشت‌ها بدون حمایت کوهستان قابل تضمین نیست، امانت‌دار میراث‌های فرهنگی جوامع بشری هستند.
بسیاری از کوه‌ها در میتولوژی و مذهب پایگاه و مسکن خدایان و قدیسین بوده‌اند.
به همین دلیل بسیاری از آن‌ها قرن‌ها است در هاله‌ای از تقدس فرو رفته‌اند و کماکان پیوند خود را با باورهای مردم حفظ کرده‌اند.
بسیاری از تمدن‌های درخشان بشری در کوهستان‌ها متولد شده‌اند، بسیاری از آثار باستانی، تاریخی و فرهنگی جوامع انسانی در کوه‌ها به یادگار باقی مانده‌اند، از دیرباز الهام‌بخش انسان در چیرگی بر موانع و دشواری‌ها بوده‌اند.
کوهستان نماد مقاومت، استحکام، پایداری و سربلندی بوده است، در حالی که خود از آسیب‌پذیرترین و شکننده‌ترین اکوسیستم‌های جهان است. کوه‌ها پایه‌های زیستی جمعیت عظیمی از دنیا را تشکیل می‌دهند.
همه دستاوردهای بشر در زمینه اقتصادی – اجتماعی و تداوم آن‌ها مدیون کوهستان و نقش و کارکردهای چندگانه کوه‌ها است.
اکوسیستم‌هایی تا این حد مهم و زندگی‌ساز، امروزه به دلیل فعالیت‌های مخرب انسان در خطر تهدید قرار دارند. انسان همزیستی موزون خود را با طبیعت کوهستان از دست داده است.
کوه‌ها بنا به ماهیت خود شکننده‌اند و فشارهای جمعیت رو به رشد انسان را برنمی‌تابند.
به همین دلیل با آهنگی سریع رو به تخریب گذاشته‌اند و برای انسان پیامدهای ویرانگری نظیر سیل به‌بار می‌آوردند که گاه از آن‌ها به عنوان بلایای طبیعی یاد می‌شود.
کوه‌ها همچنان بی‌دریغ منابع درونی و بیرونی خود را عرضه می‌کنند. تامین آب، انرژی، کانی‌ها، جنگل‌ها، مراتع، چشم‌اندازهای زیبا و منابع تفرجگاهی همچنان به عهده کوه‌هاست.
پایان پیام
