افسون و جادو در ایران باستان
به گزارش گلونی باور به نیروهای ماورایی از ویژگی‌های هر جامعه‌ای است. دوام این باورها تا روزگار ما اهمیت و جایگاه استوار آنها را در میان مردم، خاطرنشان می‌سازد.
ایرانیان باستان نیز همچون دیگر جوامع کهن، برای توفیق در کارها و امور، به افسون و جادو متوسل می‌شدند.
اما نوع برخورد آنها با این مقوله، وابسته به این بوده است که چه کسی آن را انجام می‌داده:
اگر موبدان و دین‌مردان یا برگزیدگان اهورامزدا چنین می‌کردند، آن را وَرج می‌خواندند که خرق عادت بود و نشان فره‌مندی.
و اگر افرادِ خارج از دین به آن می‌پرداختند، آن را جادو می‌خواندند که کاری بود نکوهیده.
در متون کهن ایران باستان به افسون، ورد، تعویذ و طلسم، اشاره‌های فراوانی شده که در این کارگاه به بررسی و خوانش آنها می‌پردازیم.
برای آگاهی از کارگاه‌های دیگر این صفحه را دنبال کنید.
برای ثبت‌نام به این شماره پیام بدهید:
۰۹۱۲۲۰۲۴۵۵۱
افسون و جادو در ایران باستان
در دانشنامه جهان اسلام آمده است: استفاده از تعاویذ از دیرباز در میان اقوام گوناگون رایج بوده است.
با آنکه ظاهراً در فرهنگ‌های کهن عمدتاً اشیای مختلف ــ چه به شکل خام و طبیعی (قطعه سنگ‌ها، گیاهان، صدف‌ها، دندان‌ها و استخوان‌های جانوران و…) و چه به شکل فرآورده (مجسمه‌ها، تمثال‌ها، وسایل دست ساز فلزی ، چوبی و…) ــ در «رَماندنِ» ارواح پلید، شیاطین و موجوداتِ شریر و زیانکار کاربرد داشته، احتمالاً استفاده از تعاویذِ ملفوظ یا مکتوب نیز با سابقه‌ای اندکی کمتر، معمول و مرسوم بوده است.
در فرهنگ‌های نزدیک به فرهنگ عربی ـ اسلامی (از جمله فرهنگ اسرائیلی و سپس مسیحی ) از انواع تعاویذ استفاده می‌شده است.
با وجود جهت‌گیری توحیدی راسخانة تورات و اسفارِ مقدس یهودی، در این متون به استفادة تودة اسرائیلیان باستان از تعاویذ، اشاراتی شده است (برای نمونه رجوع کنید به کتاب مقدس به روشنی در کتاب اشعیاءنبی ، ۳:۲۰، و به کنایه در سفر تثنیه ، ۶:۸ و ۱۱:۱۸)، که اینک نیز یهودیان بر اساس تفسیری تحت‌اللفظی از دو فقرة اخیر، عباراتی از تورات را نوشته در جعبه های کوچکی قرار می‌دهند و بر پیشانی یا بازو می‌بندند (برای آگاهی بیشتر رجوع کنید بهد. جودائیکا،هاکس ، ذیل «تعویذ» و «عصابه »).
نمونه‌های استفاده از تعاویذ در فرهنگ ایران پیش از اسلام به فراوانی اقسام دیگر اعمال جادوانه و بویژه افسون‌ها نیست (قس ایرانیکا، د. دین و اخلاق).
پایان پیام
