زبان ختنی یا زبان سکایی و اهمیت آن در مطالعات ایران شناسی
به گزارش گلونی ختن، امروزه در استان شیجیان و شمال غربی چین قرار دارد.
در مختصات جغرافیایی صحرایی به نام تلمکان واقع شده است که از شرق به چین از جنوب به تبت و هند از شمال به اقوام ترک زبان و از شمال غرب به سغد و از جهت غرب هم به افغانستان و پاکستان منتهی می‌شود.
در قرن ۱۹ و ۲۰ میلادی یکسری اسناد مربوط به سکاها یافت شد که متون ختنی یافت شده خود دو دسته می‌شوند، دسته اول متون و اسناد دینی هستند که از بودایی به ختنی ترجمه شدند و با توجه به شواهد تاریخی قرن ۳ پیش از میلاد وارد ختن شدند.
در حوالی میلاد مسیح عده‌ای از ختنی‌ها بودایی شدند.
دسته دوم اسناد یافت شده ختنی مربوط به روابط سیاسی آنها بود که نخست از طرف خاندان هان و سپس خاندان تان در چین هم یافت شده است.
زبان ختنی یا زبان سکایی
گفتگوی آقای میثم محمدی با دکتر مجید پوراحمد
نماشای گلونی را دنبال کنید
ذکر این نکته واجب است که اسناد مربوط ارتباطات سیاسی ختن بیشتر متعلق به قرن ۸ تا ۱۰هستند.
زبان ختنی کمک بسیار زیادی به مطالعات هند و اروپایی کرده است.
مطالعه تاریخ سکاها اهمیت زیادی در شناخت تاریخ ایرانی دارد و از نظر فرهنگی اهمیت بسیار زیادی بر ایرانی‌ها داشتند و خواندن مطالعات ختن اطلاعات جدیدی به ما از ایران شرقی ایام دور می‌دهد.
ادبیات ختن تاثیر بسیار زیادی بر ادبیات ایرانی داشته است به طور مثال در شاهنامه فردوسی بخشی از حماسه ایرانی در ختن به وقوع پیوسته و ارتباط جدایی ناپذیر با این منطقه دارد از جمله رستم پهلوان شاهنامه خود سکایی بوده است، پیران ویسه والی ختن بوده است و به مانند خاندان شاهی ختن که لقب آنها ویشه است پیران هم لقب ویسه دارد، سیاوش هم به ختن رفته و شهری بنا می‌کند و کیخسرو هم از ختن به ایران آمده و بر تخت شاهی می‌نشیند.
علاوه بر این در متون صوفیه ردپاهای زیادی از بودایی‌ها موجود است و ختنی‌ها به نوعی اولین قوم ایرانی هستند که به آیین بودایی گرایش پیدا کردند، در قرن ۶،۷،۸ م.
ختن یکی از مراکز بسیار مهم نشر آثار بودایی به شمار می‌رفت و تعداد زیادی از متون بودایی از ختن به چین برای ترجمه می‌روند از جمله یکی ازخاندان‌های بزرگ ایرانی برمکیان هم بودایی بودند.
در مجموع زبان ختنی به عنوان یکی از زبان‌های باستانی ایرانی از منابع مهم برای شناخت تاریخ شرق ایران و ممالک همجوار خواهد بود .
پایان پیام
نویسنده: فاطمه نصیری راد
