قلعه سرخ دهلی و زبان فارسی در قلمرو گورکانیان هند
«اگر فردوس بر روی زمین است
همین است و همین است و همین است»
بیتی که خواندید در انتهای راهروی بار خاص قلعه سرخ دهلی منقش شده است. جایی که فرهنگ ایرانی دست در دست زبان فارسی روزگاری در آن سکنی گزیده بود.
به گزارش گلونی چندین سده پیش از دودمان تیموری، گروه‌هایی از ایرانیان که بیشترشان بر کیش زرتشتی استوار بودند از بد روزگار ناچار به مهاجرتی پر خطر اما سودمند شدند.
مهاجرت‌هایی که موجب گردآمدن جمعیتی قابل توجه در هندوستان شد و مهاجران آن پارسیان هند نام گرفتند.
تیمور گورکانی، موسس سلسله گورکانی، را به سختی می‌توان مردی با روحیات ایرانی دانست چراکه جلوه‌ی ترکی_مغولی در منشش بیش از هر چیز دیگری پیدا بود.
مرگ تیمور کارنامه او را عیان‌تر کرد؛ کارنامه‌ای حاوی سمرقندی آباد و ایرانی ویران.
روی کار آمدن جانشینان تیمور همانند روحی نو بود که در جان جهان ایرانی دمیده شده باشد.
شاهرخ و بایسنقر میرزا نمونه‌های عالی یک حاکم ایرانی بودند. با این حال دودمان تیموری چون هر دودمان دیگری به حکم تاریخ در سراشیبی قرار گرفت.
قدرت‌گیری ازبکان در شمال خراسان و دودمان‌های ترک‌تبار در غرب و سرکشی حکام محلی در فلات مرکزی ایران تیموریان را در سراشیبی زوال قرار داد اما این سراشیبی پایان کار تیموریان نبود.
اگر چه آنان از قلمرو حقیقی خود یعنی خراسان بزرگ رانده شدند اما با زیرکی توانستند شمال هند را تصرف کرده و سلسله مغولان کبیر را در آن دیار پی بریزند. سلسله‌ای که بر خلاف جد بزرگشان تیمور، تا بن دندان ایرانی بود.
اوج سلسله مغولان کبیر با دودمان صفوی در ایران هم زمانی یافت و مراودات فرهنگی میان ایران و هند آن چنان گسترده شد که تاج محل را معماران ایرانی ساختند، زبان رسمی دربار هند فارسی شد و سازه‌های حکومتی به کتیبه‌های فارسی مزین شدند.
درآن سال‌ها شاه جهان، فرمانروای مغولان کبیر، در پی تغییر پایتخت از اگرا به دهلی، فرمان ساخت قلعه‌ای نو را برای امر حکم‌رانی صادر کرد.
قلعه‌ای که به علت استفاده از سنگ‌های سرخ، قلعه سرخ نام گرفت.
زبان فارسی در آن سال‌ها در سرزمین هند نه تنها توانست دیوار‌های قلعه را فتح و به خط و اشعار زیبای خود مزین کند بلکه دل شاه جهان، سایر فرمانروایانران مغولی هند و مردم را نیز مغلوب و مفتون خود کرد.
پایان پیام
نویسنده: کیمیا قنبری
