خدای هومبان و اعتقادات دینی ایلامیان باستان
به گزارش گلونی قبل از مزداییسم از اعتقادات دینی مردمی که در نواحی مختلف ایران زندگی می‌کردند، اطلاعات ما منحصر به دین عیلامیان است.
چون مردمان نقاط دیگر سنگ‌نبشته‌ای از خود به جای نگذاشته‌اند، در مورد اعتقادات آن‌ها اظهارنظرها توأم با احتمالات است.
ایلامیان جزو اولین گروه‌هایی هستند که بر ایران مسلط شده‌اند و در نتیجه حفاری‌هایی که در نقاط مختلف مربوط به این دوره شده نشان‌دهنده مشابهت کاملی در فرهنگ و تمدن نقاط مختلف است.
بنابراین امکان این نیز هست که از نظر اعتقادات مذهبی نیز بین این نقاط تشابهی وجود داشته باشد، دین مردم ایلام ماهیت چند خداگرایی داشت. مذهب ایلامی نکات مشترک و در عین حال ویژگی‌های کاملاً مشخص و متمایز کننده‌ای با مذهب بین‌النهرین داشته است.
یکی از این ویژگی‌ها احترام خاصی بود که ایلامی‌ها همواره برای سحر و جادو، نیروهای جهان زیرین و عنصر زن قائل بودند و ویژگی دیگر، پرستش مار بود.
هومبان یا خومبان خداوند آسمان ایلامی است. معادل سومری آن آنو است.
چندین پادشاه ایلامی، که عمدتاً از دوره نوایلامی بودند، به افتخار هومبان نامگذاری شده بودند.
در اسطوره میان‌رودی، هومان به عنوان هوواوا یا هومبابا، نگهبان جنگل سدار در حماسه گیلگمش تلقی شده است.
با این‌حال، این تحول باید جداگانه از خدا هومبان، خدای ایلام است، وی همسر الهه و کری‌ریشا بوده و او با اِنلیل، خدای میان‌رودی، مرتبط است.
هومبان عالی‌ترین خدای مرکز ایلام بود که در اواسط هزاره دوم ق.م در راس خدایان ایلامی قرار گرفت. هومبان در پیشاپیش تمام خدایان مقام و منزلت ویژه‌ای داشته است.
هینتس در مورد خدای فوق معتقد است که خدایی که بر روی تختی در نقش برجسته کورانگون واقع در کوه‌های بختیاری تشسته و ظرف آبی در یک دست و سر ماری در دست دیگر دارد همان خدای هومبان یا خدای آسمان ایلام است و الهه‌ای که در کنار وی به همان ترتیب جلوس نموده کی ریشا است.
کری‌ریشا ایزدبانوی تمدن عیلام و همسر نپیریشا، خدای بزرگ لیان بوشهر و عیلام است. از دیگر القاب او همسر بزرگ، مادر خدایان، و محافظ شاهان است.
نام او برای اولین بار در آجرنوشته ای در معبد هومبان نومنا، شاه عیلام آمده است. در آن آجر نوشته، معبد را به خدای بزرگ کری‌ریشا و خدایان محافظ زمین اهدا کرده است.
شیلهاک اینشوشیناک در متنی، از هومبان با عنوان بنیانگذار مراسم مذهبی این ایزدبانو در شوش نام می‌برد.
همچنین این ایزد بانو جایگاهی بسیار بالا در زمان به سلطنت رسیدن شوتروک ناهونته و دو پسرش در عیلام پیدا می‌کند.
علیرضا انتشاری دانشجو و پژوهشگر باستانشناسی هم در صفحه اینستاگرام خود به خدای هومبان پرداخته است.
پایان پیام
نویسنده: فاطمه نصیری راد
