نقش شاهنامه فردوسی در احیای هویت ملی ایران

نقش شاهنامه فردوسی در احیای هویت ملی ایران

به گزارش گلونی نشست تخصصی با موضوع فردوسی و شاهنامه توسط کانون ایرانشهر دانشگاه علامه طباطبایی و گروه رَشن با همکاری گلونی برگزار شد.

دکتر نجم‌الدین گیلانی استادیار گروه تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد یکی از سخنرانان این نشست بود. ایشان درباره شاهنامه فردوسی و تاثیر آن بر احیای هویت ملی صحبت کردند.

فردوسی برای زنده شدن هویت ایرانی رنج‌های بسیاری را متحمل شد. شاهنامه فردوسی درست از آن لحظه‌ای که خلق شد و لحظه‌ای که به پایان رسید و حتی در میانه راه هم در فرهنگ ایران یک موجی را آغاز کرد.

موجی که نخبه و غیر نخبه را تحت تاثیر قرار خود قرار داد و همه دوران‌ها و مرزها را در نوردید و همچنان هم پیشتازی می‌کند و تاثیر زیادی بر شاعران بعد خود هم نهاد.

شاهنامه فردوسی و احیای هویت ملی ایران

دیگر سخنرانی‌های این همایش را در این لینک ببینید.

سایر ویدیوها در نماشای گلونی

علاوه بر بزرگان بر سلسله‌هایی هم تاثیر گذاشت؛ غوریان شاهنامه خوان بودند علاءالدین حسین جهانسوز بعد از فتح غزنین شاهنامه خوانی می‌کرد، سلجوقی‌ها هم شاهنامه خوان بودند و نمود شاهنامه خوانی بر هنر سلجوقیان اثرات زیادی بر جای گذاشت.

به خصوص نقاشی‌های سلجوقیان بر سفال‌ها مشاهده می‌شود، تماماً متاثر از داستا‌ن‌های شاهنامه است و اکثرا نقش سیمرغ و به دنیا آمدن رستم را بر خود دارند.

در زمان حسن صباح و بر قلعه‌های اسماعیلیه شاهنامه خوانی می‌شد. در زمان ایلخانان و صفویان در هنر، معماری و حتی نام گزینی هم ردپای شاهنامه مشاهده می‌شود.

به نوعی که که شاهان صفوی نام فرزندان خود را از نام پهلوانان شاهنامه بر می‌گزیدند. در دوره قاجار و تاکنون تاثیر شاهنامه مشاهده می‌شود و برای بحث هویت باید به این نکته توجه کنیم که شاهنامه فردوسی تحت تاثیر چه شرایط سیاسی، فرهنگی، اجتماعی حماسه شکل گرفته است.

بازتاب احساس خطر دوران و چند گانگی فرهنگی در ایران در شاهنامه منعکس می‌گردد و دهقانان همه در آن دوره زمانی همه باسواد بودند و حتی در دیباچه شاهنامه ابومنصوری هم گردهمایی دهقانان مشاهده می‌شوند.

در این دوره زبان ایرانی تحقیر شد و به عنوان زبان نامفهوم معرفی شد و هویت ایرانی به خطر افتاد.

فردوسی و دهقانان با خودآگاهی تاریخی و شناخت عمیق از فرهنگ ایرانی این غرور ملی را احیا کردند.

ذکر این نکته واجب است که هویت به کیستی و چیستی یک فرهنگ اشاره می‌کند یعنی خودت را بشناس و فردوسی با زبان فارسی و زبان شعر خودمان را به خودمان شناساند.

پایان پیام

نویسنده: فاطمه نصیری راد