بررسی کاهش ارزش محافظتی جنگل بر اثر آتش سوزی
به گزارش گلونی کاهش ارزش محافظتی جنگل یکی از عوامل آتش سوزی است.
در اثر آتش‌سوزی ارزش محافظتی جنگل کمابیش کاهش میپذیرد. یکی از عوامل اصلی موثر در بقای جنگل، وجود پوشش مرده است که با وقوع آتش‌سوزی دستخوش نابودی می‌شود.
بهعلاوه، وجود جنگل مانع لغزش خاک، بهمن، به حرکت در آمدن ریگ روان و فرسایش خاک است. همچنین، بقای جنگل موجب کندی جریان آب در سطح خاک و درنتیجه تعدیل منابع آب می‌شود.
صدمه وارد به خاک جنگل نیز یکی دیگر از آثار مخرب آتش‌سوزی جنگل‌هاست.
صدمهای که از آتش به خواص فیزیکی خاک وارد می‌شود بیش از آن است که به خواص شیمیایی آن میرسد. چنانچه میدانیم از نظر رشد درختان جنگلی، خواص فیزیکی خاک، بویژه درجه نفوذ و تخلخل آن به مراتب بیشتر از خواص شیمیایی آن اهمیت دارد.
اگر هوموس با خاک به خوبی درآمیخته باشد از حرارت جنگل آسیبی نمیبیند. در جنگلهایی که بیشتر درختان آن بر اثر آتش‌سوزی مرده باشند، تاجپوشش تنک می‌شود، پوشش مرده کاهش مییابد و خاک در معرض تابش شدید خورشید و وزش باد واقع میگردد.
در این جنگلها، هوموس خاک نابود می‌شود و با فقدان پوشش مرده و درختانی که مواد آلی بر خاک بریزند دیگر هوموسی به وجود نمیآید و به این تریتب، خواص فیزیکی خاک ضایع می‌شود.
اگر خاک سنگین باشد، خشک، سفت و غیر قابل نفوذ می‌شود و گاهی شکافهایی در آن بهوجود میآید و چنانچه سبک باشد بیشتر گرم و متخلخل و قابل نفوذ می‌شود. علاوه بر این عیوب، خواص کلوئیدی خاک ممکن است اندکی صدمه ببیند.
مواد معدنی حاصل از خاکستر چوب ممکن است بر اثر باد رُفته و بر اثر آب شسته شوند و از خاک خارج گردند.
صدمهای که در نتیجه آتش‌سوزی به خواص شیمیایی خاک وارد می‌شود در مقابل صدماتی که به خواص فیزیکی آن میرسد غیرقابل اهمیت است و حتی میتوان گفت تاثیر مفید آتش بر خواص شیمیایی خاک ممکن است بر زیانهای آن فزونی داشته باشد.
اگر آتش فقط پوشش مرده را نابود سازد ولی به طور مستقیم به قسمت هوایی درختان لطمهای نزند خاک چندان صدمهای نمیبیند. زیار با وجود تاجپوشش، باز پوشش مرده تامین می‌شود. اما چنانچه عرصه معینی از جنگل همه ساله در معرض آتش‌سوزی واقع شود، خاک عاری از پوشش مرده خواهد بود و چون هوموسی بهوجود نمیآید خواص خاک دستخوش خرابی می‌شود.
پوشش مرده دارای مواد مغذی، بهویژه آزت، کلسیم، فسفر و پتاس است. آتش موجب نابودی آزت می‌شود. اما سه عنصر اخیر در خاکستر چوب باقی میمانند و به زمین بازمیگردند. تواتر همه ساله این امر موجب ضعف خاک و کاهش رشد جنگل می‌شود.
در بعضی نقاط، خاک جنگل کم‌ژرفا است و مادرسنگ به فاصله کمی از سطح زمین قرار دارد. چنین خاکی، معمولا سرشار از مواد آلی است و اگر این مواد آلی درنتیجه حریق بسوزند خاک نابود و مادرسنگ هویدا می‌شود.
خاک فاقد هوموس و پوشش مرده در معرض فرسایش است و در نتیجه فرسایش لایه فوقانی خاک که غنیترین قسمت آن است به تدریج از بین میرود و حدّت امر به نابودی کامل خاک و آشکار شدن خاکریز و حتی مادرسنگ منجر می‌شود.
بررسی و ارزیابی خسارت آتش به جنگل ها
پایان پیام
گردآورنده: لیلا دباغ
منابع:
- جزیرهای، محمدحسین (۱۳۸۹) – نگهداشت جنگل، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
- جزیرهای، محمدحسین (۱۳۳۸) – حمایت جنگل، چاپ مهر ایران، تهران.
- Hawley, R. c. and Stisckel, P. W. (1948) – Forest Protection. New York, London.
خرید از سایت‌های معتبر با کد تخفیف گلونی
کلیک کنید
