ارکان دولت صفوی و وظایف اقشار مختلف جامعه
به گزارش گلونی «دانی که چیست دولت؟» این عبارت در یکی از غزلهای حافظ شیراز آمده است. ذهن خواننده امروز با شنیدن دولت در این عبارت احتمالا به سمت مسائل سیاسی و حکومتی میرود.
این واژه ابتدا به معنای سعادت و خوشبختی بوده و در شعر حافظ هم همین معنا را دارد اما از ابتدای قرن یازده هجری مشخصا در مفهوم کشور به کار رفته است. امروز، در این یادداشت، می‌خواهیم به ارکان دولت صفوی بپردازیم.
جامعه صفوی جامعهای هرمی شکل بود و مانند هر هرم حکومتی دیگر در جهان پیشامدرن در راس این هرم شاه و در کف آن مردم، زیر سایه قدسی شاه قرار داشتند.
این مردم شامل دهقانان مناطق روستایی، صنعتگران و تجار بودند. بین راس و کف هرم، یعنی بین شاه و رعایایش، اشراف و طبقات لشکری و کشوری به علاوه تودهای از روحانیون قرار داشتند.
در راس مقامات کشوری یا دیوان‌سالاری وزیر قرار داشت که اعتماد‌الدوله لقب میگرفت. روحانیان نیز هر یک وظیفه خاصی داشتند و در سطوح مختلفی مشغول به فعالیت بودند.
برخی از آنها اداره املاک بزرگ را بر عهده داشتند و عدهای به عنوان رابط بین مردم و مقامات دولتی شناخته می‌شدند و به نوعی جلودار ظلمی بودند که از طرف اشراف، لشکریان و کشوریان بر مردم روا داشته میشد.
در این بین هر قدر قدرت شاه افزایش مییافت، ظلم و ستم بر مردم کاهش پیدا میکرد و آنها به سبب اقتدار شاه از امنیت و آرامش بیشتری برخوردار بودند.
چراکه در صورت ضعیف بودن شاه هر یک از وزرا و درباریانش به نام او دست به خشونت و بیعدالتی میزدند. حال آن‌که در صورت اقتدار کافی شاه جلوی آنها گرفته میشد.
یکی از ویژگیهای جامعه صفوی اتحاد علما و گروههای بازاری بود. این گروههای بازاری شامل اعضای اصناف، اعضای انجمنهای برادری نیمه‌مذهبی و بازرگانان بودند.
این مسئله که در دوران صفوی علما بخش بسیار بزرگی از موقوفات را به دست میآوردند نیز باعث اشتراک منافع آنان با تجار و نزدیکی بیشتر آنان میشد.
علاوه بر تمام اینها در دوره صفوی یک نیروی سومی نیز وارد کشور شد که نژادی ایرانی نداشت و وابسته به شخص شاه بود و بیشتر در تقسیمات لشکری خود را بروز میداد.
درباره دوران صفوی بیشتر بخوانید
پایان پیام
نویسنده: کیمیا قنبری
خرید از سایت‌های معتبر با کد تخفیف گلونی
کلیک کنید
