دوازده ایزد المپ نشین اساطیر یونانی را بیشتر بشناسیم

به گزارش گلونی یونانیان باستان نیز همچون شمار بسیاری از جوامع روزگار کهن، ایزدان و ایزدبانوان متعددی را مورد پرستش قرار می‌‌دادند که برای هر یک قائل به وظیفه‌‌ای خاص و ویژگی‌‌هایی متمایز از دیگران بودند.

این ایزدان در هنر و فرهنگ یونانی با شمایل انسانی ظاهر گشته و همانند آدمیان، احساسات، نیازهای مادی و روابط خویشاوندی با یکدیگر داشتند. به باور یونانیان، ایزدان ایشان بر فراز کوه المپ ساکن بودند و مهمترین ایزدان این ایزدکده را دوازده ایزد المپ‌نشین بودند که بیش از سایرین مورد توجه قرار می‌‌گرفتند.

در این نوشتار مختصراً به معرفی دوازده ایزد المپ‌نشین یا خدایان برتر ایزدکده‌‌ یونانی می‌‌پردازیم.

فهرست ایزدان المپ‌‌نشین در ادوار و منابع مختلف به صورت‌‌های گوناگون نقل شده است و ما در اینجا از سنت تکرار بیشتر برای فهرست‌‌نگاری ایزدان المپ‌‌نشین بهره برده‌‌ایم:

۱۲- آپولون؛ ایزد نور، موسیقی و توازن، پسر زئوس و لِتو در جزیره‌‌ای مقدس به نام دِلوس متولد گشت. او را برادر دوقلوی آرتمیس می‌‌دانند و از زمان تولد خویش به جمع المپ‌‌نشینان راه یافته است.

نیایشگاه دِلفی را عموماً جایگاه او می‌دانستند و بازی‌‌های موسوم به پیتی (به انگلیسی: The Pythian Games) یکی از چهار بازی مهم فرهنگ یونان باستان بود که در دِلفی برگزار می‌‌شد.

۱۱- هِرمِس؛ ایزد تجارت، ثروت، دزدان، مسافران و پیک ایزدان المپ بود. او همچنین به عنوان ایزدی که ارواح انسان‌‌ها را به سوی دروازه‌‌های دنیای زیرین راهنمایی می‌‌کند شناخته می‌‌شد. از هرمس به عنوان نخستین آموزگار بشریت نیز یاد گردیده است که الفبا و به کارگیری عقل را به بشر آموخت. مطابق با اساطیر یونانی، هرمس فرزند زئوس و مایا است.

۱۰- آفرودیت؛ ایزدبانوی عشق، زیبایی، آرزو و شور جنسی بود. بر اساس اساطیر یونانی، او ایزدبانویی زیبا بود که شمار بسیاری از ایزدان و انسان‌‌ها شیفته‌‌ زیبایی او گشتند. اما او بیش از همه‌‌ معشوقه‌‌هایش به آرس، خدای جنگ عشق می‌ورزید. او را بخشایش‌‌گر جذابیت و جذابه‌‌ جنسی می‌‌دانسته‌‌اند و همواره با لبخندی زیبا ترسیم گشته است.

برخی از داستان‌‌ها او را دختر زئوس و شماری دیگر، خواهر زئوس گفته‌‌اند.

۹- آتنا؛ ایزدبانوی خرد، استراتژی نظامی و فرزانگی بود. اساطیر یونانی او را دختر زئوس و متیس دانسته‌‌اند که نیایشگاه‌اش در شهر آتن قرار داشته و به عنوان مدافع و حامی شهر آتن، توسط مردم آن شهر پرستش می‌‌شده است. نماد آتنا جغد است و همواره سپری از پوست بز به همراه دارد.

او یکی از مهمترین و البته عاقل‌‌ترین ایزدان ایزدکده‌‌ یونانی است که جشنواره‌‌های بسیاری برای گرامیداشت مقامش برگزار می‌‌شده است.

۸- آرس؛ ایزد جنگ و فرزند زئوس و هِرا و معشوقه‌‌ مورد علاقه‌‌ آفرودیت بود. او برخلاف خواهرش آتنا، به وجه خشونت‌آمیز جنگ علاقه‌‌مند بود و به صورت مردی با بدنی عضلانی، قدرتمند، چابک و درشت ترسیم گردیده است.

مجسمه‌‌ها و تصاویر آرس پیکر او را به صورت برنه نمایش می‌‌دهند و همواره یکی از سلاح جنگی، زره، سپر یا کلاه‌‌خود به همراه دارد.

۷- هفاستئوس؛ ایزد آهنگری، صنعت‌گری، تندیس‌گری، فلز، آتشفشان، آتش و فرزند زئوس و هِرا بود. نماد هفاستئوس یک چکش است و داستان‌‌هایی که درباره‌‌ او گفته شده‌‌اند، به پرکاری و خلاقیت او اشاره دارند.

در اساطیر یونانی گفته شده است که تمامی سلاح‌‌ها و جنگ‌‌افزارهای المپ‌‌نشینان را هفاستئوس ساخته است. او همسر آفرودیت است.

دوازده ایزد المپ نشین

۶- هستیا؛ ایزدبانوی خانه، خانواده، معماری، آتشدان، دختران باکره، فرزند ارشد کرونوس و رئا و خواهر بزرگ‌‌تر زئوس، هادس و پوسایدون دانسته شده است. در تمامی مراسم‌‌های خانوادگی برای او قربانی صورت می‌‌گرفت و مطابق داستان‌های یونانی، کهنسال‌‌ترین المپ‌‌نشین است.

او را به صورت زنی فروتن و محجبه ترسیم می‌‌کردند و علیرغم آنکه ایزدان پرشماری مشتاق وصال با او بودند، با هیچ کس ازداوج نکرده و فرزندی ندارد.

۵- دِمِتِر؛ ایزدبانوی کشاورزی، حاصل‌‌خیزی زمین، حبوبات و نان، خواهر دیگر زئوس، هادس و پوسایدون بود که از برادرش زئوس صاحب دختری به نام پرسفونه شد. دمتر همواره به صورت زنی با چهره‌‌ای جدی که خوشه‌‌ای گندم در دست یا تاج گلی بر سر دارد تصویر شده است.

حیوان‌‌های مورد علاقه‌‌ او مار و خوک هستند و هر ساله در آتن، جشنواره‌ای برای او برگزار می‌‌شد که صورتی عرفانی داشت.

۴- هِرا؛ ایزدبانوی قدرت، حامی زنان، ملکه‌‌ آسمان‌‌ها، همسر و خواهر زئوس و دختر کرونوس و رئا بود. او حسودترین ایزدبانوی اساطیر یونانی است که زنان فانی را به واسطه‌‌ ازدواج با همسرش زئوس نفرین می‌‌کرد و حتی سعی داشت که هرکول را در گهواره به قتل برساند.

او را همواره با عصایی سلطنتی به تصویر کشیده‌‌اند و نماد او طاووس است. در یونان باستان به افتخار او جشنواره‌‌های بسیاری برگزار می‌‌شد.

۳- هادس؛ ایزد مرگ، مردگان، جهان ‌‌زیرین و پسر کرونوس و رئا بود. هنگامی که او و برادرانش زئوس و پوسایدون بر سر تقسیم جهان قرعه‌‌کشی انجام دادند، او صاحب بدترین قرعه شد. در فرهنگ یونان باستان همواره به صورتی وحشتناک و مخوف از او یاد شده است.

یونانیان هر یکصد سال یکبار جشنواره‌‌ای مخصوص برای او برگزار می‌‌کردند و به هنگام نیایش، دستان خود را محکم بر زمین می‌‌کوبیدند تا مطمئن شوند که صدای ایشان را شنیده است.

۲- پوسایدون؛ ایزد آب‌‌های شور و شیرین، دریاها، رودخانه‌‌ها، سیل‌‌ها، خشکسالی، زمین‌‌لرزه، اسب‌‌ها و پسر کرونوس و رئا بود. او را می‌‌توان مهمترین ایزد ایزدکده‌‌ المپ دانست و به عنوان ایزدی که میل جنسی بسیاری داشته و همسران و فرزندان بسیاری دارد از او یاد گردیده است.

در داستا‌‌های یونانی، او به عنوان صاحب نیزه‌‌ای سه شاخه و ارابه‌‌ای که توسط اسب‌‌های آبی کشیده می‌‌شود تصویر شده است. داستان‌‌های یونانی او را یکی از حامیان سربازان یونانی در جنگ‌‌های تروایی می‌‌دانند.

۱-زئوس؛ ایزد آسمان‌‌ها، آذرخش، خالق انسان‌‌ها، فرمانروای ایزدان یونانی و فرزند کرونوس و رئا بود. او را نیز همانند برادرش پوسایدون ایزدی با امیال جنسی و شهوانی بسیاری می‌‌دانند که با ایزدبانوان و زنان فانی بسیاری ازدواج کرده و همبستر شده است و به همین سبب، تعداد زیادی از ایزدان المپ و قهرمانان یونان باستان، فرزندان او هستند.

زئوس همانند کسی که بر همه چیز فرمانروایی دارد به تصویر کشیده است و در تصویر، همواره آذرخشی درخشان در دست دارد. عقاب یکی از نمادهای مهم اوست و یونانیان باستان، بسیار او را گرامی می‌‌داشتند.

آنچه گفته شد، تنها بخشی اندک از جهان گسترده و اعجاب‌‌انگیز اساطیر یونانی است. در نوشتارهای بعدی می‌‌کوشیم تا ابعاد بیشتر و خواندنی‌‌تری از زندگی و داستان‌‌های مربوط به ایزدان یونانی را بیان کنیم.