عقاب شاهی در معرض خطر انقراض قرار دارد

به گزارش گلونی در کتاب اطلس پرندگان ایران که سازمان حفاظت از محیط زیست منتشر کرده است درباره عقاب شاهی آمده است:

ویژگی‌های ظاهری: طول بدن ۷۲ تا ۸۳ سانتی‌متر و گستردگی بال‌ها ۱۹۰ تا ۲۱۰ سانتی‌متر است.

عقابی درشت جثه که شباهت زیادی به «عقاب طلایی» دارد. نر و ماده همشكل (ماده اندکی بزرگتر) و فاقد تغییرات فصلی هستند.

پرنده بالغ با روتنه قهوه‌ای مایل به سیاه، سر و پس گردن زرد روشن تا مایل به سفید و لکه‌های سفید در شانه‌ها قابل تشخیص است.

زیرتنه و پوشپرهای میانی بال‌ها تیره و شاهپرها پرواز روشن‌تر دیده می‌شود.

دم خاکستری و نوارهای عرضی فشرده و یک نوار پهن سیاه در انتها دارد.

پرنده نابالغ قهوه‌ای روشن مایل به زرد است، دم تیره با یک نوار نازک سفید در انتها و شاهپرهای اولیه و ثانویه تیره با یک لکه روشن مشخص در وسط آن دیده می‌شود.

ویژگی‌های زیستی

از نواحی کوهستانی دوری می‌کند و اغلب در درختزارهای باز، استپ‌ها، علفزارها، تالاب‌ها و گاهی مزارع دیده می‌شود.

معمولا و حتی در زمان مهاجرت، پرنده‌ای منزوی است.

پروازی سنگین با بال زدن‌های به نسبت نرم و بال‌بازروی‌های پراکنده دارد.

در زمان پرواز یا از محل نشیمنگاه به طعمه حمله‌ور می‌شود.

از پستانداران کوچک تا متوسط جثه و نیز از پرندگان و خزندگان تغذیه می‌کند.

در زمان مهاجرت و در سرزمین‌های زمستان گذرانی لاشه خواری هم می‌کند.

جوجه‌آوری از اوایل فروردین در جنگل‌های پهن برگ واقع در نواحی پست، درختزارهای باز یا حواشی تالاب‌ها آغاز می‌شود.

تک همسر است و آشیانه‌اش توده بزرگی از ساقه‌ها و شاخه‌های بزرگ مملو از ترکه‌ها و برگ‌های سبز، علوفه نرم و کرک و پر است که آن را روی درختان بلند و گاهی تک درختان در مزارع بنا می‌کند.

عقاب شاهی

اغلب آشیانه سال‌های قبل را بازسازی و ترمیم می‌کند و هر سال مواد جدیدی به آنها می‌افزاید.

معمولا دو تا سه تخم بیضی کوتاه، به رنگ سفید مات یا نخودی رنگ پریده با خال‌ها و لکه‌های کوچک و پراکنده قهوه‌ای، ارغوانی و خاکستری و به ابعاد ۵۷ × ۷۳ میلی‌متر می‌گذارد.

تفریخ تخم‌ها در حدود ۴۳ روز به طول می‌انجامد.

جوجه‌ها در بدو تولد پوشیده از کرک، تا حدی ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند و از طریق منقار به منقار تغذیه می‌شوند.

پرورش جوجه‌ها ۶۵ تا ۷۷ روز طول می‌کشد.

پراکنش و فراوانی: به تعداد اندک در جنگل‌های خزری در مرکز و شرق البرز جوجه‌آوری و بیشتر در جلگه‌های خزری، تالاب‌های بزرگ در نواحی مرکزی کشور تا استان خوزستان، سواحل خلیج فارس و جنوب استان سیستان و بلوچستان زمستان گذرانی می‌کند.

همچنین در بهار و پاییز به صورت مهاجر عبوری در آذربایجان دیده می‌شود.

وضعیت حفاظت

جزء پرندگان آسیب‌پذیر (VU) است، همچنین در ضمیمه کنوانسیون منع تجارت بین‌المللی گونه‌های در معرض انقراض (CITES) قرار دارد.

در ایران نیز جزء پرندگان در معرض خطر انقراض معرفی شده و دارای ارزش حفاظتی است.

کاهش و تخریب زیستگاه‌های جوجه‌آوری به علت فعالیت‌های جنگلداری متمرکز، کاهش مکان ساخت آشیانه به واسطه قطع بی‌رویه درختان بومی در نواحی پست، کاهش طعمه (به ویژه «سنجاب زمینی») به دلیل تغییر کاربری اراضی در زیستگاه‌های تغذیه‌ای، برداشت تخم‌ها و جوجه‌ها از آشیانه و و تجارت غیرقانونی این پرنده توسط انسان و همچنین کاهش اندازه جمعيت‌ها ناشی از شکار غیرقانونی، مسمومیت با آلاینده‌های سمی و برخورد با خطوط انتقال برق از مهمترین عوامل تهدید کننده برای این پرنده در مقیاس بین المللی محسوب می‌شود.