توسعه فضای سبز شهری با استفاده از گياهان بومی موجب بهبود تنوع زیستی می‌شود
به گزارش گلونی شايد وقتي صحبت از محيط زيست می‌شود تنها حيات وحش را مدنظر قرار بدهيد اين در حالی است كه حفظ گیاهان بخصوص گیاهان بومی برای بازسازی اکوسیستم و محافظت از حيات وحش ضروری است. از اين رو گياهان، پايه و اساس اکوسیستم‌ها هستند.
در نواحی که گياهان، بخصوص گیاهان بومی، به دليل کشت زياد از حد يا جنگل‌زدايی از بين رفته‌اند، بازگرداندن اين گیاهان اولين گامی است که بايد در جهت بازسازی کامل اکوسیستم برداشته شود.
به نوبه خود، اکوسيستم بازسازی شده ممکن است بتواند بهتر از قبل آسايش انسان‌ها را تأمين کند. ولی با اين حال عليرغم اهميت زندگی گیاهان، «اکثر اقدامات طرفداران محيط زيست در گذشته متوجه حيات وحش – بخصوص حيات وحش جذاب و زيبا: نهنگ‌ها، گرگ‌ها، فيل‌ها، خرس‌ها، عقاب‌ها و غيره – بوده است».
اما اكنون آگاهی عمومی افزايش يافته و علاوه بر حفظ حيات وحش، حفظ و بازسازی گياهان بومی نيز مورد توجه قرار گرفته است.
اما گياهان بومی چه گياهانی هستند؟ بومی بودن را گونه‌هايی می‌دانند که در مکان‌های بدون مداخله انسان رشد و نمو کرده‌اند.
مانند لور کهور ایرانی، بلوط، نسترن كوهی، پسته كوهی و… از آنجا كه گونه‌های بومی كمتر نياز به مراقبت و آبياری دارند و در مقابل آفات و بيماری‌ها نيز مقاومند امروزه توصيه می‌شود در گسترش فضای سبز شهری نيز از گونه های بومی استفاده شود كه هم هزينه نگهداری كمی دارند و هم در مقابل استرس و كمبود آب و شرايط نامطلوب مقاومت بهتری از خود نشان می‌دهند.
گونه‌های غير بومی كه به اکوسیستم‌های بومی وارد می‌شوند اغلب باعث از بين رفتن گونه‌های بومی شده و اکوسیستم‌های بكر و زيبای طبيعی را به نابودی می‌كشانند، مانند: کهور پاکستانی- کاج. از اين رو هر کجا که امکان‌پذير باشد، بهترين روش برای مبارزه با گياهان متجاوز، بيماری‌ها، آفات و غيره اين است که تماميت و يکپارچگی اکوسیستم بومی را حفظ کنيم.
اين بدين معنی است که تلاش کنيم گونه‌های بومی را حفظ يا بازسازی کنيم و جابجايی گونه‌های غير بومی به اين نواحی را به حداقل برسانيم. از اين رو که بازسازی و حفظ عملکرد اکوسیستم بايد اصلی‌ترين هدف محافظين محیط زیست باشد.
برخی مواقع ممکن است مطلوب باشد که از روش گزينش يا حتی روش پيوندزنی جهت حفظ يا بازسازی گونه‌های بومی استفاده کرد تا بتوانند نقش خود را به عنوان منابع غذايي، زيستگاه، تثبيت‌کننده خاک، تصفيه‌کننده‌های آب و غيره ايفا کنند.
شايد بهترين نمونه به كارگيری و حفاظت گونه های بومی، «جنبش کمربند سبز کنيا» يک نمونه عالی از گسترش درک اين مسئله است. وانگاری ماتايی برنده جايزه نوبل، درختان بسياری را جهت تثبيت مجدد اکوسیستم کنيا و ديگر اکوسیستم‌ها در آفريقا کاشته است که منجر به بهبود ذخاير آبی و افزايش زيستگاه‌های حيوانات قابل خوردن، توليد گونه‌های گياهی مورد مصرف در پزشکی و ديگر تغييرات لازمه زندگی انسان شده است.
توسعه فضای سبز شهری
اما در ايران بی‌توجهی به اين موضوع و كاربرد گونه‌های غير بومی به عنوان نمونه کنی کارپوس در جنوب کشور بر اثر عدم تناسب با اكوسيستم منطقه بعد از چندين سال كار و زحمت و صرف میلياردها تومان از بيت‌المال باعث خسارت به شبکه آب و فاضلاب شهری شده است.
از اين رو توجه مردم، حمايت و مشارکت فعال آنان در بازسازی و محافظت از گياهان بومی و اکوسیستم‌ها با شهرداری‌ها و منابع طبیعی نقش موثری در حفاظت از ميراث طبیعی و ژنتيكی كشور دارد.
همچنين مسئولين فضای سبز بايد به اين نكته توجه كنند كه با توجه به احداث بلوارها و ميادين جديد و از طرف ديگر با توجه به کم آبی و هزينه‌های سنگين نگهداری و آبياری با توجه به محدوديت آب، منظرسازی با استفاده از گونه‌های بومی مقاوم به کم آبی بيش از پيش احساس ميگردد.
پایان پیام
نویسنده: مصیب شیرانی، کارشناس محیط زیست
ایرانی‌ها چه دغدغه‌هایی دارند؟
اینجا را ببینید
