تالاب میقان و آینده آن
به گزارش گلونی از اراک که به سمت فرودگاه حرکت کنیم، آرام آرام رخ‌نمایی برج پرنده‌نگری را می‌بینیم که برای رصد میهمانان جغرافیای پیچیده اراک بنا شده است؛ برجی که راوی حضور درنای خاکستری و فلامینگو تا بیش از ۲۰۰ گونه مهره‌دار دیگر در تالاب میقان، نگین گران‌سنگ محیط زیست اراک است.
این تالاب که در فاصله ۸ کیلومتری شمال شرقی شهر اراک، در دشتی وسیع با حداقل ارتفاع ۱۶۵۰ متر، در پست‌ترین نقطه جغرافیایی شهرستان اراک قرار دارد؛ از معدود تالاب‌های زنده در عمق خاک کهن‌نژاد ایران و در مسیر ۲۲ تالاب بین‌المللی جهان است و یکی از ۱۰۵ منطقه مهاجرپذیر پرندگان در جهان به شمار می‌رود.
این تالاب ۲۵۰۰۰ هکتاری، دارای یکی از بزرگترین ذخیره‌گاه‌های سولفات سدیم خاورمیانه است و نقش محوری در تامین نیازهای اولیه بخشی از صنعت پاک کننده و شوینده کشور ایفا می‌کند.
وجود این معدن بزرگ، دریچه‌ای پیش روی انسان قرار می‌دهد تا به آنچه در جغرافیا میقان در حال وقوع است، با دید دیگری بنگرد.
احداث جاده به عمق محدوده تالاب میقان و فعالیت‌های معدنی در این تالاب که در واقع در مجاورت شهر اراک و ده ها روستا و شهر تابع آن قرار دارد، همواره مورد بحث فعالان زیست محیطی، محیط زیست و مسئولان استانی بوده است.
فعالیت‌های نگران‌کننده معدنی درحالی صورت می‌گیرد که در بعد و جبهه‌ای دیگر، شاهد حفر چاه‌های کشاورزی درست در مجاورت این تالاب هستیم که می‌تواند به حرکت آب مملو از املاح به چاه‌های شیرین یا آب شرب در مجاورت منطقه بینجامد و حتی چاه‌های آبیاری فضای سبز شهر را در آینده با تهدید مواجه کند.
افزون بر فعالیت‌های معدنی و نیز حفر چاه‌ها در آن محدوده، احداث آبگیر‌ها، آب بندها و سدهای خاکی و دیگر پروژه‌هایی از این دست را باید به شمار فعالیت‌های نگران‌کننده در خصوص آینده محیط زیست اراک افزود که با مهار عمده آب رودخانه‌های فصلی، بعضا فقط در ترسالی‌های شدید اجازه رسیدن آب به تالاب را می‌دهند تا عمده قسمت‌های این تالاب، برخلاف طبیعت و حالت معمول خود، محتاج آبگیری با آب حاصل از بارندگیِ مستقیم بر سطح خود باشد.
این تالاب در حالی با چنین مشکلاتی روبه‌رو است که برخی اصرار بر به کار بردن عنوان ناصحیح کویر و تقلیل مشکلات تالاب به خشکسالی و نیز منحصر دانستن آبگیری آن بر بارش‌های سطحی دارند.
معضلات زیست‌محیطی تالاب ۲۵ هزار هکتاری میقان نه تنها محدود به آب و خاک و حیات بیش از ۲۰۰ گونه مهره‌دار شناسایی شده نیست، بلکه در پیوند است با کیفیت هوایی که مردم شهرستان اراک تنفس می‌کنند.
هوایی که افزون بر فرآورده‌های سوختن مازوت، آلودگی صنعت و خودرو در زمستان، در صورت عدم اقدامات جدی و فوری، می‌تواند در نیمه اول سال جولانگاه ریزگردها شود؛ ریزگرد‌هایی که بر خلاف تحلیل‌های سیاسی یک‌سویه نه منشأ آن سدسازی اردوغان است و نه برخلاف فیلم‌های ساختگی در فضای مجازی و حقیقی ماحصل اقدامات عمدی تولید غبار در خاک عراق.
پوشیده نیست که دریاچه ارومیه به عنوان نگین انگشتری آذربایجانِ ایران، در ابعاد بزرگ درصورت بی‌توجهی‌ها، می‌تواند جغرافیایی وسیع را با غبار آلوده کند اما در بعد کوچک‌تر، تالاب میقان که در واقع گره خورده با حیات در شهرستان اراک است، می‌تواند با کوتاهی‌ها در اقدامات احیاگرانه، به معضلی جدی‌تر در محدوده‌ای کوچک‌تر تبدیل شود. این را هم نباید از خاطر برد که فاصله تالاب میقان تا شهر اراک، به اندازه نیمی از طولانی‌ترین معبر درون شهری این شهر است!
امید آنکه مأمن ده‌ها هزار گونه جانوری در ایران بیش از پیش با توجه همراه شود و آنقدر در کشور مهجور نباشد که در زمره مناطق چهارگانه محیط زیست کشور جای نگیرد و نیز با ثبت در کنوانسیون جهانی حفاظت از تالاب‌ها به شکلی همه‌جانبه مورد حفاظت و حراست قرار گیرد.
پایان پیام
گزارشگر: علی ناهیدی نژاد
ایرانی‌ها چه دغدغه‌هایی دارند؟
اینجا را ببینید
