تمدن جنوب و شرق ایران تمدن سیلابی است
به گزارش گلونی از بند سار تا سنگچال؛ نگاهی به برخی از سازه‌های مهندسی مدیریت آب و سیلاب از کرانه‌های مکران تا خلیج فارس.
مهندس مصیب شیرانی، پژوهشگر حوزه آب و محیط زیست و سازهای تاریخی آب.
«تمدن جنوب (خلیج فارس) و شرق ایران تمدن سیلابی است. سیلاب نعمت است»
چکیده: بنابر مطالعات تاریخی هسته‌های اصلی شکل‌گیری نخستین تمدن‌های بشری در کنار منابع آبی بوده‌اند و از این دست تمدن‌ها کم نیستند و می‌توان به تمدن‌های بین‌النهرین و ماورالنهر و تمدن‌های حاشیه رودخانه‌های نیل و سند و گنگ، جیرفت اشاره کرد.
سواحل جنوبی ایران از دیدگاه اقلیمی در ردیف نواحی خیلی خشک ایران به شمار می‌رود. از خصوصیات اقلیمی این ناحیه بارندگی با پرا‌کنش نامنظم و عمدتا به صورت رگباری است.
در همین مناطق شاهد رواناب و سیلاب‌های فراوانی هستیم که هر ساله از دسترس خارج شده و به خلیج فارس و دریای عمان می‌ریزد.
مردم بومی و محلی با استفاده از سالها تجربه به در‌ک کامل و جامع از میزان نزولات جوی به اضافه توزیع زمانی آنها رسیده اند و با تکیه بر دانش بومی سازه‌هایی بنا کرده‌اند که توانسته به خوبی سیل را مهار و از آن بهره‌برداری کنند.
به عنوان یک راه حل در دهه‌های اخیر، توجه دنیا به سمت روزآمد نمودن بعضی روش‌های سنتی استحصال آب که علاوه بر ساده و ارزان قیمت بودن، قابل اطمینان نیز هستند، جلب شده است.
استحصال باران و مدیریت سیلاب از تنوع زیادی در این بخش از کشور برخوردار است از این رو درایران سیلاب همیشه نعمت است اگر به دانش بومی و تجربیات پیشین کشور تمرکز کنیم می‌بینیم که در ایران تمدن کاریزی و تمدن سیلابی جان مایه شکل گیری مدنیت در بخش اعظمی از کشور هستند.
تمدن کاریزی و مدیریت سیلاب جان مایه آبادانی‌های شهرها و مراکز تجاری چون سیراف، هرموز، کیش و هرمز نو در کرانه خلیج فارس بوده است.
سازه‌های‌های مهندسی چون. هوتک بندسار، دگار، خوشاب، در سیستان، بند و دربند (کشبند). چاه‌های تغذیه ای (چاه‌های نزو). چاه تلا، آبگیر یا بندآب در هرمزگان و سنگچال در بوشهر، همه سیستم‌های پیشرفته ومهندسی درکنترل سیلاب و باران و تبدیل تهدید به فرصت زندگی بوده‌اند.
امروز نیز باید نسبت به احیای باز زنده سازی و بروز کردن این سیستم‌ها همت نمود.
جان کلام اینکه: نام خلیج فارس تنها با حفظ میراث و هویت فرهنگی و تاریخی و نگهداشت دانش مهندسی بی مانند و احیای آنها پاسداشته می‌شود.
منبع:
شیرانی، م. ۱۳۹۶ دانش بومی‌مدیریت و استحصال سیلاب‌های فصلی در جزایر خلیج فارس مطالعه موردی جزیره هندورابی: دومین کنفراس هیدرولوژی ایران
شیرانی، م. ۱۳۸۲. استحصال آب باران برای مبارزه با بیابانزایی. سمینار دانشگاه شیراز.
M Shirani. And M. Shahvali.2006 Study of Social and Economical Sustainability of Native Waterharvesting (Abanbar) in Larestan District in Fars Province of Iran (Iran) The 1st IWA International Symposium on Water and Wastewater
برای دریافت سایر کتاب‌ها و مقاله مهندس مصیب شیرانی روی لینک‌های زیر کلیک کنید:
پایان پیام
ایرانی‌ها چه دغدغه‌هایی دارند؟
اینجا را ببینید
