شاپور دوم ساسانی، فرمانروای بزرگ ایرانشهر
به گزارش گلونی شاید دور از ذهن باشد که کسی در دوره باستان هفتاد سال بر مملکتی بزرگ فرمان براند. اما این یک واقعیت تاریخی است.
شاپور دوم یا شاپور بزرگ فرزند هرمز دوم و برادر آذرنرسی بود و پس از این دو بر تخت شاهی نشست و خود را شاهنشاه ایران و انیران نامید.
نام او از ایرانی باستان xšāyaθiyahyā-puθra- آمده است.
حالت‌های دیگر این نام شامل پارتی šhypwhr، ساسانی:šhpwr-y، پهلوی مانوی: š’bwhr، پهلوی کتابی šhpwhl، ارمنی šapowh، سریانی šbwhr، سغدی š’p(‘)wr، یونانی Sapur, Sabour ,Sapuris، لاتین Sapores ,Sapor، عربی سابور و شابور، فارسی نو شاپور، شاهپور است.
از کارهای مشهور او نبرد با اعراب است. چون شاپور شانزده ساله شد به نبرد با عرب‌ها پرداخت.
نخست به قبیله ایاد حمله کرد و سپس از خلیج پارس گذشت و درون شبه جزیره عربستان شد.
به هجر حمله برد و قبایل بنی تمیم و بکر بن وائل و عبدالقیس را تار و مار کرد. و برای تنبیه بیشتر چاه‌های آب آنان را ویران ساخت.
سپس به شرق عربستان، سوریه و یمامه تاخت. در بندهشن چنین آمده است:
«در دوران شاهی شاهپور، پسر هرمز تازیان آمدند و اول خُرِگ‌رودبار را گرفتند و طی سال‌ها اهانت، به تازش روی آوردند، تا شاپور به پادشاهی رسید؛ آن تازیان را تارومار کرد، شهر از ایشان پس گرفت، تازیان بسیاری را نابود کرد و شانه‌هایشان را درآورد.»
شاپور برخی از قبایل عرب را کوچ داد و در ایرانشهر ساکن کرد. شاپور برای جلوگیری از تازش دوباره تازیان دیواری بنا نهاد که دیوار تازیان نام گرفت و بعدها به خندق شاپور شناخته شد.
شاپور جنگ‌هایی با ارمنی‌ها، گرجی‌ها و رومی‌ها داشته است که از آنها پیروز بیرون آمده.
سیاست‌های دینی شاپور سخت و دشوار بوده است. آزار و تعقیب مسیحیان در او خود قرار گرفته بود که البته می‌توان این رویه را پاسخی به رسمی شدن دین مسیحی در روم شرقی دانست.
به هر روی کیش‌ها و آیین‌های غیر زرتشتی در دوران شاپور دوم با مخاطرات زیادی روبه‌رو بودند.
در نهایت شخصیت شاپور دوم را باید یکی از بزرگمنش‌ترین شخصیت‌هایی دانست که بر تخت شاهی ایران نشسته‌اند.
چرا که همه منابع چه آنان که دشمن اصلی او یعنی رومیان بوده‌اند و چه منابع عربی و ایرانی او را ستوده‌اند. جانشینان او هرگز نتوانستند جایگاهی همانند او کسب کنند.
آذرباد مهراسپندان، موبدی با روی گداخته بر سینه‌اش
پایان پیام
نویسنده: کیمیا قنبری
