از لولوبیان چه می‌دانیم؟
ظاهراً قبایل لولوبی در بخش‌هایی از کوه‌ها و کوهپایه‌های حد فاصل علیای دیاله تا دریاچه ارومیه زندگی می‌کردند. در هوریانی معنای لغوی لولو آن دسته از کوهستانی‌هایی بود که از میان آن‌ها برده انتخاب می‌کردند. در زبان اورارتویی اما لولو معنای بیگانه می‌دهد.
به گزارش گلونی نام این قوم اولین‌بار در کتبیه نارام‌ـ‌سوئن نواده سارگن اکدی (قرن بیست‌وسه قبل از میلاد مسیح) در لوح مشهور پیرروزی شاهد هستیم. در این کتیبه که تا حدودی نوشته‌های آن محو شده، نقل شده است که؛ «سیدور کوهستانیان لولوبوم را گردآورد…»
زمانی که قدرت نارام‌ـ‌سوئن و پسر وی شارکالی‌شاری رو به زوال رفت، پوزرو این‌شوشینک عیلامی تلاش داشت تا قدرت بگیرد. به همین سبب عیلامیان سلسله عملیاتی در موتوران (نزدیک بغداد)، شیلوان، گوتو، کاشن و کیماش ترتیب دادند که اکثر این نواحی مناطق مسکونی لولوبیان و هوریان بود.
نوشته آنوبانینی شاه لولویی در صخره‌ای نزدیک سرپل‌ذهاب هم تقریبا مربوط به همین زمان است. نام این شاه البته اکدی است و نوشته مختصر روی کتیبه نیز به زبان اکدی آورده شده است. و از این نوشته اینطور استنباط می‌شود که لولوبیان در نیمه دوم هزاره سوم قبل از میلاد دارای دولت بوده و از جامعه‌ای طبقه‌مند برخوردار بوده‌اند. البته بنا بر منابع آشوری گمان آن می‌رود که آنوبانینی تنها مدعی سلطنت لولوبیان بوده باشد.
این دو کتیبه یعنی کتیبه آنوبانینی و نارا‌ـ‌سوئن تا حدی سیما و لباس و پوشش قدیمی‌ترین ساکنان سرزمین ماد را برای ما روشن می‌سازد.
در لوح نارام‌ـ‌سوئن لولوبیان لباس سبکی با دامن بر تن دارند و پوست ابلقی بر یک شانه انداخته‌اند و این لباس به گفته هردودوت لباس کاسپین‌ها در هزاره فبل از میلاد و در ماد غربی نیز بوده است.
لولوبیان در این لوح گیسوانی بلند و بافته دارند و در نقش‌برجسته آنوبانینی جدای از شاه که با لباسی اکدی ظاهر شده است، هشت فرد دیگر از نه نفر به تصویر کشیده شده، کلا‌ه‌های سومری و اکدی دارن و تنها نهمین نفر است که با کلاه ویژه مادها و البته بعدها پارسیان ظاهر شده است.
در مجموع دیاکونوف معتقد است که بر اساس شواهد عادات و رسوم و ترکیب ساکنان ماد آینده از لحاظ قومی و مردم‌شناسی بین هزاره سوم تا هزاره اول پیش از میلاد چندان تغییر نکرده است.
حمله آشوربانی پال و انقراض عیلامیان
پایان پیام
نویسنده: کیمیا قنبری
