ماناها چه کسانی بودند و کجا زندگی می‌کردند
به گزارش گلونی هرچند به علت کمبود منابع تاریخی اطلاعات ما از حکومت ماناها اندک است، با این حال مطلعیم که این اقوام آسیانی که بسیار زود با مهاجران آریایی اختلاط پیدا کردند، در جلگه جنوبی دریاچه ارومیه ساکن بودند و ما برای نخستین بار در یک کتیبه آشوری در قرن نهم قبل از میلاد با نام این اقوام مواجهه شدیم.
ماناها یک قرن بعد از این تاریخ قدرت بزرگی در منطقه برهم زده و از نواحی جنوب شرقی دریاچه ارومیه تا حدود جنوب غربی دریای کاسپین و از طرف غرب تا مرکز کردستان امروزی را تحت سلطه خود درآوردند. از جمله مراکز مهم ماناها می‌توانیم به منطقه‌ای واقع در مراغه امروزی اشاره کنیم.
گفتنی است که در این تاریخ ماناها جای کاسی‌ها را گرفته بودند و پایتخت حکومت آنها شهر ایزیرتو، در نزدیکی سقز امروزی بود. ماناها موفق شده بود تا اتحادیه‌ای قدرتمند با دیگر اقوام منطقه چون سکایی‌ها و سایر حکومت‌های منطقه تشکیل داده و با حکومت‌های آشور و بابل به مقابله و جنگ بپرداخته و از موجودیت خود دفاع کند. در نهایت اما در قرن هفتم قبل از میلاد طی یک جنگ ماناها تحت سلطه آشور درآمده و منقرض شدند.
آنها از نظر حکومت وابسته به سازمان‌های قبیله‌ای و شورای شیوخ بودند که حاکم با توجه به این سازمان رهبری قوم را در اختیار داشت. البته قلمرو حکومت ماناها به چند ناحیه تقسیم شده بود و در هر راس هر یک از این مناطق یک حاکم یا فرمانروا قرار داشت. مردم مانا نیز بیشتر به دامداری مشغول بودند و از حیث فرهنگی و تمدنی نیز در ذیل مردمان پیشرفته منطقه قرار می‌گیرفتند.
پایان پیام
نویسنده: کیمیا قنبری
حمله آشوربانی پال و انقراض عیلامیان
