ابزارهای سنتی آشپزی در گیلان

ابزارهای سنتی آشپزی

به گزارش پایگاه خبری گلونی: همانطور که خوراک در گیلان از تنوع بالایی برخوردار است ابزار تهیه ی آن نیز بسیار متنوع است که در دو بخش به معرفی ابزارهای سنتی آشپزی درگیلان می پردازیم.

ابزارهای سنتی آشپزی در گیلان

بخش اول

هفت تایی شیشه

برای نگهداری سرکه و آبغوره، آب نارنج و گلاب ولی بیشتر برای سرکه یک پیمانه و معیاری بوده در موقع خرید و فروش سرکه و اندازه آن هم بر اساس پیمانه یک گروانکه یا گیروانکه بوده.

گیروانکه هم روشی معیار وزن روسی حدود ۴۰۰ گرم بوده است.

شیشه ۱۴ تایی

این شیشه یک پوطی رایج بوده که حدود ۱۵ الی ۱۶ لیتر حجم داشته و برای آن کاربردهای کمتری داشته و بشکل همان هفتایی بوده ولی حجیم‌تر و بزرگ‌تر است.

شیشه‌ی دیگری هم متداول بوده به نام شیشه دریایی که در اصل سر و ته بسته توخالی جهت نگهداشتن تورهای بزرگ ماهیگیری در دریا بکار می‌رفته.

روی آب می‌ماند تا یک طرف طناب تور را در سطح آب نگهدارد و گاهی مردم در ساحل دریا پیدا می‌کردند و دهانه‌ی آن را می‌شکستند و برای مایعات استفاده می‌کردند.

گمج

یکی از معروفترین ابزارهای سنتی آشپزی، گمج است. برای پختن خورشتهای خانواده‌ها کاربرد داشته و از گل رس می‌ساختند.

در کوره پخته می‌شد و داخل و روی آن را هم بیشتر با آب لعاب می‌دادند و کاربرد عمومی برای پخت و پز داشت.

عده‌ای از خانواده‌ها از این نوع گمج استفاده می‌کنند و خورشتی که در آن پخته می‌شود با شعله‌ی ملایم خیلی بامزه می‌شود و در اندازه‌های مختلف می سازند (یک مرغی یا دو مرغی).

مثلا برای فسنجان اندازه را با مرغ آبی معیار می‌گرفتند.

آفتابه لگن

دو نوع وجود داشته مسی بوده و برنجی که در آن زمان در مجالس رسمی و خانواده‌ها قبل و بعد از خوردن غذا دستشان را می‌شستند.

شیوه کار طوری بوده که یک نفر در دست راست و در دست چپ زیر لگن را می‌گرفت و نیم نشسته به میهمان سرسفره تعارف میکرده و به دستشان آب می‌ریخته.

چون در قدیم غذا را با دست می‌خوردند و سفره هم روی زمین پهن می‌شد. بهترین نوع آفتاب لگن را از روسیه قدیم می‌ساختند و می‌آوردند که امروزه جزء اشیاء عتیقه است.

دریچه‌ی آفتابه لولا داشته و باز می‌شده برای ریختن آب که در داخل لگن طوری ساخته می‌شده که آب به صورت افراد پاشیده نشود.

ساطور

در چند مدل بوده که برای خرد کردن سبزی و گوشت و دیگر ملزومات این چنانی بکار می‌رفته است. امروزه هم تخته سبزی و ساطور رایج است.

نخون

به سرپوش گمج نخون گفته می‌شود که آن را هم مثل دیگر ظروف سفالی می‌ساختند و تهیه می‌کردند.

به اندازه‌ی گمج در سایزهای مختلف که کمی هم حالت مخروطی داشته تا بخار داخل گمج را جهت پخت غذا یکنواخت نگهدارد. از این نوع سرپوش‌ها در حال حاضر کمتر استفاده می‌کنند.

 نمک یار

یکی از پرکاربردترین ابزارهای سنتی آشپزی در گیلان نمکیار است.

جهت سائیدن و نرم کردن مواد غذا‌هایی مثل گردو و دانه انار ترش و گلپر و نمک سنگی (تکه‌ای) و دیگر نیازهای آشپزی بکار می‌رفته.

آن را هم مثل ظروف سفالی درست می‌کردند و در کوره پخته می‌شد. در موقعی که این شئی را تازه می‌ساختند.

کمی شن خیلی ریز در کف آن می‌ریختند و با گل صاف می‌کردند که در موقع سائیدن به له کردن کمک نمایند.

سنگ سائیدن نمک یار را هم از یک سنگ که حدود یک کیلو وزن داشت و تمام سطح آن صاف و طوری بوده که در پنجه‌ی دست جا بگیرد.

این سنگ ها را از سطح رودخانه‌های کوهستانی انتخاب می‌کردند، در حال حاضر بعضی از خانواده‌ها و به ندرت از آن استفاده می‌کنند.

گمج دانه

زیر دیگی، که بزبان محلی گرگ نام داشت و آنرا به شیوهای مختلف می‌ساختند، در پاره‌ای از مواقع از رزِ انگور به شکل حلقه‌ای به اندازه‌ی مورد نظر خود درست می‌کردند.

دور آنرا با طناب بافته شده از کاه برنج ویریس می‌پیچیدند و برای زیر گمج ودیگ مورد استفاده قرار می‌گرفت. عموماً به شکل دایره بود.

در نوع دیگر ساخت آن از همان کاه برنج درست می‌شد.

پایان پیام