دسته‌بندی مفرغهای لرستان
به گزارش پایگاه خبری گلونی مقاله «مفرغهای دیار ما» نوشته فریبا دُرافشان در نشریه لرستان‌شناسی «شقایق» سال اول، شماره ۳ و ۴ پاییز و زمستان ۱۳۷۶ منتشر شده است. بخشی از این مقاله را می‌توانید اینجا بخوانید اما برای دیدن تصاویر باید به منبع مراجعه کنید.
پیشینه‌ی کهن کشف فلز در این سرزمین و تجلی ابتکار عمل و خلاقیت هنرمندان این خطه در هنر فلزکاری، خلق آثار هنرمندانه را از سپیده‌دم تاریخ موجب شده است که در مبحث مطالعه هنرهای جهانی تحت عنوان «مفرغهای لرستان» شهرت یافته‌اند.
آلات و اشیای مفرغی اولین بار در سال ۱۳۰۴ ش، به وسیله مردم روستاها پیدا شد و از آن به بعد محققین با بررسی‌های تازه خود به مفرغهای لرستان که از دوران کاسیت‌ها بوده دست یافتند. دانشمندان و محققان مفرغهای ُلرستان را به کاسیت‌ها نسبت می‌دهند. این اقوام در حدود ۲۲۰۰ سال پیش از میلاد مسیح از کوه‌های زاگرس به سوی جلگه بین‌النهرین سرازیر شده، ساکنان آن نواحی را تحت تسلط خود درآوردند و تا قرن دوازدهم پیش از میلاد در آن نواحی حکومت می‌کردند.
دسته‌بندی مفرغهای لرستان
مس و قلع که از اجزای متشکله عمده‌ی مفرغ هستند در کوه‌های لرستان فراوان است. مفرغ نسبت به مس در درجه حرارت پایین‌تری ذوب می‌شود و در عین حال از آن سخت‌تر است. دوره‌های تمدن مفرغ را تحت عناوین «عصر مفرغ قدیم»، «عصر مفرغ میانه»، «عصر مفرغ جدید» که تا اواسط هزاره اول پیش از میلاد ادامه می‌یابد تقسیم‌بندی کرده‌اند. بخش عمده‌ی مفرغهای لرستان به شیوه ریخته‌گری ساخته شده‌اند و تزیین آنها با چکش‌کاری صورت گرفته است.
دسته‌بندی مفرغهای لرستان
ریخته‌گری: روش ساختن اشیای فلزی به وسیله ریختن فلز مذاب در قالبی از گِل پخته یا سنگ یا به وسیله قالب‌گیری با موم.
چکش‌خواری: از کوبیدن فلز با یک چکش جهت استحکام لبه‌های تیغه است.
آنچه از دوره‌ی اعتلای هنری تحت عنوان «مفرغ لرستان» به جای مانده است عبارتند از:
۱ سلاح جنگی
۲ تزیینات و وسایل شخصی
۳ اشیا نذری
۴ ابزار سوارکاری
۵ ظروف متعدد
بخشی مهم از این اشیای شامل ادوات اسب‌سواری است، از قبیل: دهانه، حلقه، لگام و اجزای زین و یراق که درخورد زندگی کوچ‌نشینان آن مردمان است. اشیای مربوط به زینت شخصی مانند: سنجاق سر و آویز، در جوار انواع لوحه‌های تزیینی به وفور دیده می‌شوند. همچنین می‌توان تعدادی اشیای نذری مانند: علامت و بت مشاهده نمود. این علامت‌ها بالای سر متوفی قرار داده می‌شدند تا او را از گزند ارواح پلید مصون بدارند. اشیایی که در قبرها همراه مردگان دفن شده مانند آلات و ابزار کار اشیای مربوط به زندگی در خانه و سلاح جنگی (تبرها، خنجرها و…) و زینت‌آلات چندان زیاد و متنوع است که مشخص می‌سازد مردم با اندیشه‌های مذهبی حتی روزهای زندگی را به خاطر تهیه مقدمات و دنیای پس از آن سپری میکرده‌اند و اعتقاد داشتند که در این دنیا وسایل مورد نیاز زندگی مردم در جهان دیگر نیز مورد استفاده قرار خواهد گرفت. این اشیا و این هنر به نحوی مورد مصرف مردمی کوچ‌نشین بوده است. تا کنون هیچ خانه مسکونی از کوچ‌نشینان و صنعت‌کاران مفرغ در لرستان پیدا نشده، آنچه به دست آمده از گورستان‌های آنها بوده است. این مقابر در فاصله‌ای دور از محل زندگی‌شان ساخته شده و قرار داشته است. فلزگران و مسگران احتمالا در شهرها میزیسته‌اند که کوچ‌نشینان نیازهای خود را از آنجا تامین مینموده‌اند. از این رو در بعضی از موزه‌های ایران و تقریبا اکثر موزه‌های جهان مجموعه‌های کم و بیش چشم‌گیری از مفرغهای لرستان وجود دارد که نشانگر قدمت تمدن ایران در منطقه لرستان بوده است.
برای نگارش این مقاله از منابع زیر استفاده شده است:
۱٫لرستان در گذر تاریخ، به کوشش علی‌رضا فرزین.
۲٫آثار باستانی و تاریخی لرستان، حمید ایزدپناه.
۳٫مفرغهای لرستان و صنایع دوره اسلامی، مینا صادق بهنام.
۴٫هنر و مردم، ش ۵۶ و ۵۷٫
پایان پیام
