بازتولید توهین در فیتیله

پایگاه خبری گلونی، رضا ساکی:

نخست این مسئله را روشن کنم که به عقیده من توهین عمدی به قوم ترک در برنامه فیتیله اتفاق نیفتاده است اما به مردمی که زبان مادرى‌شان ترکى است هم حق ‌می‌دهم که از این برنامه ناراحت باشند و شائبه عمدی بودن داشته باشند. درباره آیتم طنز پخش شده در فیتیله دو نکته عرض مى‌کنم شاید دیگران را به کار آید.

نکته اول درباره استفاده از لهجه یا گویش در کمدى و طنز است. براى لهجه‌ها و گویش‌ها قداست قائل نیستم و به نظرم هیچ عیبى ندارد که کمدین از لهجه یا گویش استفاده کنند. این کار در همه جای دنیا رسم است و در کمدی هم سابقه طولانی دارد. اما نکته مهم این است که لهجه و گویش باید مکمل کمدى باشد و متن طنز قائم به آن لهجه و گویش نباشد که وقتى آهنگ لهجه یا گویش را از آن گرفتیم چیزى از متن باقی نماند. نکته مهم‌تر این است که باید دقت کنیم که استفاده از لهجه یا گویش کلیشه‌هاى موهن مربوط به اقوام را بازتولید نکند و ما را در دام فلان بودن ترک، فلان بودن لر و فلان بودن رشتى نیندازد. به نظرم در این آیتم مشخص گروه فیتیله، اگر لهجه را از متن بگیریم چیزى از آن باقى نمى‌ماند و این آیتم، کاملا ناخواسته آن کلیشه زشت و بى‌ادبانه را درباره ترک‌ها تکرار مى‌کند.

نکته دوم درباره مضمون طنز در این آیتم است. البته من فقط دارم درباره این بخش خاص از برنامه حرف مى‌زنم. به نظرم این متن یک متن سخیف طنز است. بیایید مرور کنیم. پدر و پسرى در یک هتل اتاق می‌گیرند و از بوی بد اتاق شکایت می‌کنند و بعد مشخص می‌شود پسر به جای مسواک از برس مستراح برای تمیز کردن دندان‌هایش استفاده می‌کرده است. آخر این چه طنزی است؟ چه چیزی را می‌خواهد آموزش بدهد؟ مخاطبش کیست؟ یعنی بچه‌های مردم فرق میان مسواک و برس مستراح را نمی‌فهمند؟ این چه تقابلی است؟ خنده‌دار است؟ این کار فقط از یک دیوانه زنجیری برمى‌آید و دیوانگان زنجیری هم که تلویزیون نگاه نمی‌کنند که بخواهند ارشاد شوند. این آیتم مثلا مى‌خواست استفاده نکردن از مسواک دیگران را آموزش بدهد که برای این کار به لهجه ترکی نیاز  نبود بلکه به یک متن قوی نیاز بود.

نکته مهم‌تر این است که آیا اگر واقعا کسی با برس مستراح دندان‌هایش را مسواک بزند شما به او می‌خندید یا حال‌تان به هم می‌خورد؟ واقعا این چه طنزی است؟ آخر از روی جک سناریو می‌نویسند؟ فیتیله با این خطاى تکنیکی هم سابقه خودش را خراب کرد و تلویزیون را وارد حاشیه کرد و هم باعث رنجیدن هم‌وطنان شد.

 پایان پیام