تنویر افکار عمومی در خصوص کنگره‌های فلک‌الافلاک
به گزارش پایگاه خبری گلونی روابط عمومی میراث فرهنگی لرستان اطلاعیه‌ای درباره روند مرمت قلعه فلک‌الافلاک به شرخ زیر صادر کرد:
طی هفته‌های گذشته خبری در فضای مجازی با عنوان «تخریب دو بارو و کنگره قلعه فلک‌الافلاک برای نصب بالابر» منتشر شده است، اگر چه بارها و به دفعات این خبر را در فضای مجازی و مصاحبه با رسانه‌ها تکذیب کرده‌ایم اما برای تنویر بیشتر افکار عمومی در توضیح آن موارد ذیل عنوان می‌شود:
یک: در مرداد ماه سال جاری، به همت استاندار محترم و مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان لرستان، پروژه استحکام بخشی قلعه دوباره آغاز به کار کرد که اکنون نیز در حال انجام است. در این بخش از پروژه، سبک‌سازی بخش شمالی حیاط اول و سر در ورودی در دستور کار قرار گرفت. شرح عملیات این قسمت از پروژه شامل برچیدن آجر فرش بام، خاک‌برداری، صندوق‌سازی، استحکام بخشی کنگره‌ها، عایق‌بندی، اجرای دوباره کف فرش بام و نصب جان‌پناه است (تصویر شماره ۱).
تنویر افکار عمومی در خصوص کنگره‌های فلک‌الافلاک
دو: ملات اصلی مورد استفاده در قلعه فلک‌الافلاک گل آهک است و در صورتی که در معرض باد و باران قرار بگیرد، دچار فرسایش شده و باید جمع‌آوری و بازچینی شود. از طرف دیگر، کنگره‌های قلعه به عنوان رخ بام این بنا در معرض نزولات جوی، تابش خورشید و یخ‌زدگی هستند و همچنین به دلیل قرار گرفتن قلعه در ارتفاع، در همه فصول شاهد وزش باد نسبتاً شدید در قلعه هستیم. ملات مورد استفاده در کنگره‌های قلعه نیز ملات گل آهک است که در بعضی از قسمت‌ها به دلیل نزولات جوی و دیگر عوامل طبیعی دچار فرسایش و تخریب شده است که لازم است به صورت مداوم مرمت گردند که آخرین عملیات مرمتی بر روی کنگره‌ها به سال‌های اخیر باز می‌گردد که چند کنگره جمع‌آوری و بازسازی شدند. برای مثال، در سال ۱۳۹۱، اصابت رعد و برق موجب شد دو کنگره در ضلع جنوبی قلعه آسیب ببیند که در همان سال برچیده شده و بازسازی شدند.
سه: ارتفاع کنگره‌ها از کف بام در این بخش از قلعه بین ۱۰۰ تا ۱۸۰ سانتی متر است که پس از برچیدن آجر فرش و تخلیه خاک آوار، ارتفاع کنگره‌ها از کف به ۲۰۰ تا ۳۵۰ سانتی متر می‌رسد. در این حال، به هیچ عنوان امکان تخلیه نخاله و حمل مصالح به بام وجود ندارد. همچنین، با توجه به شیب باروی قلعه، امکان استفاده از شوتینگ و نقاله نیز وجود نداشت. از طرف دیگر، تنها بخشی که ارتفاع کمتری نسبت به کف بام داشت و امکان نصب بالابر در آنجا وجود داشت در ضلع غربی قلعه واقع شده که چند کنگره آن نیز نیاز به استحکام‌بخشی داشت و به همین دلیل دو کنگره برچیده شده و بالابر در آنجا نصب گردید (تصویر شماره ۲ و ۳).
تنویر افکار عمومی در خصوص کنگره‌های فلک‌الافلاک
چهار: بام شمالی حیاط اول قلعه از نظر گردشگری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا تنها بخشی از بام قلعه است که بازدیدکنندگان مجاز هستند از آن دیدن کرده و از بالای قلعه، بافت تاریخی شهر و تمام دره خرم‌آباد را ببینند. به همین دلیل، استحکام‌بخشی کنگره‌ها در این قسمت از قلعه بسیار حیاتی و ضروری است. در صورتی که این کنگره‌ها از استحکام کافی برخوردار نباشند، ممکن است برای بازدیدکنندگان خطراتی را به همراه داشته باشد. از این رو، پس از سبک‌سازی بام، طرح استحکام‌بخشی و مرمت کنگره‌هایی که دچار فرسایش شده‌اند، در دستور کار قرار خواهد گرفت (تصویر شماره ۴). در واقع، جایی که بالابر نصب شده است، مکانی است که کنگره‌ها باید استحکام‌بخشی و مرمت می‌شدند.
پنج: برچیدن کنگره‌ها به نحوی صورت گرفته است که با تعویض ملات و استحکام‌بخشی بازسازی گردند. تمامی مصالح قابل استفاده و سالم کنگره‌ها و کف فرشی که برچیده شده‌اند، دوباره مورد استفاده قرار گرفته و مرمت می‌شوند. به همین منظور، تمامی مصالحی که قابل استفاده مجدد هستند از مصالح فرسایش یافته و غیر قابل استفاده جدا شده تا دوباره مورد استفاده قرار بگیرند.
شش: ذکر این مورد نیز ضروری است که سازندگی و ارتقاء میراث فرهنگی از سطح ملی به سطح جهانی نیاز به کار و فعالیت شبانه‌روزی و همکاری همه عوامل ذینفع دارد و بر خلاف تصور عام، مرمت و حفاظت از آثار تاریخی اقدامی بسیار حساس و حساب شده است و قبل از هر انجام هر عملیاتی،روزها و حتی هفته‌ها درباره نقاط قوت و ضعف، دلایل اجرا، اهمیت و طبقه‌بندی مراحل حفاظت و مرمت بحث و تبادل نظر صورت می گیرد و در نهایت، موارد مورد بحث در شورای فنی اداره میراث فرهنگی مطرح شده و در صورت هر گونه ایراد فنی و اجرایی، با قاطعیت از دستور کار خارج می‌شود. در حقیقت، می‌توان گفت در بعضی مواقع برای حفظ کلیت اثر، چند ردیف آجر برچیده شده و پس از عملیات نجات بخشی، دوباره بر سر جای خود چیده می‌شوند که دقیقاً مانند وضعیتی است که یک پزشک برای انجام جراحی قلب، مجبور است قفسه سینه بیمار را بشکافد.
هفت: در پایان خاطر نشان می‌سازد که تمامی اقدامات حفاظتی و مرمتی انجام شده در مجموعه فلک‌الافلاک بر اساس قوانین میراث فرهنگی کشور و منطبق بر قوانین میراث جهانی است و پایگاه میراث فرهنگی مجموعه فلک‌الافلاک از انجام هر گونه دخالت در مجموعه که موجب لطمه به اصالت ویکپارچگی اثر گردد به شدت اجتناب می‌ورزد وهدف نهایی همه این اقدامات، ثبت قلعه در فهرست میراث جهانی است.
پایان پیام
با تمام این اوصاف و پیشرفت تکنولوژی تخریب دو باروی برج کاری بس اشتباه است، علم اینقدر پیشرفت داشته است تخلیه نخاله های بام را بتوان انجام داد، توجیح نبود امکانات پاک کردن صورت مسأله بوده، و میبایست سازمان میراث فرهنگی با اندکی تحقیق راهکاری جدای تخریب بارو برای این پروژه میداد.