سیدفرید قاسمی: کتاب‌آفرینی جایگزین کتاب‌سازی شود
به گزارش پایگاه خبری گلونی نشست «کتاب های حوزه روزنامهنگاری» با حضور سیدفرید قاسمی و احمد توکلی در تالار گفت‌و‌گو واقع در مصلی تهران برگزار شد.
سیدفرید قاسمی: کتاب‌آفرینی جایگزین کتاب‌سازی شود
در ابتدای این نشست احمد توکلی با اشاره به وضعیت کمی و کیفی کتاب‌های روزنامهنگاری در ایران توضیح داد: متاسفانه یک دید بسیار تلخ به کلیت بحث دارم. اصولا تولید کتاب در کشور ما از ۴ حلقه ارتباطی درست می‌شود. به این صورت که در حلقه اول تولید را داریم بعد ناشر، فروشنده و در نهایت مخاطب کتاب. این چرخه دو به دو برای جریان داشتن به هم نیازمندند و باید به هم مرتبط باشند. دو حلقه تولید و مخاطب با هم هستند و ناشر و فروش هم حلقه واسط این شاکله را تشکیل می‌دهند. در حلقه تولید و مخاطب مشکلات اساسی داریم و تا وقتی این مشکلات حل نشود، آن دو حلقه دیگر نیز رو به راه نمی‌شوند.
او ادامه داد: پدیده آورنده به معنای مولف، مترجم یا گردآورنده برای جریان کار خود به انگیزه نیاز دارد. این انگیزه می تواند مالی باشد که همان ارزش پولی است یا معنوی که شامل ارج و قرب مولف می‌شود.
سیدفرید قاسمی: کتاب‌آفرینی جایگزین کتاب‌سازی شود
این مدرس روزنامهنگاری با اشاره به وضعیت نامطلوب نشر گفت: متاسفانه در جامعه ما هیچ‌کدام از این انگیزه‌ها وجود ندارد. چون هیچ پولی نیست که نویسنده بخواهد کتابی را منتشر کند. در بحث معنوی هم دیگر کسی برای نویسنده احترام و اکرام خاصی قائل نیست که مولف را به وجد آورد تا کتابی بنویسد. بنابراین اگر کسی کتابی منتشر می‌کند، فقط به خاطر عشق و علاقه خود فرد است. ولی همین عشق و دوست داشتن تا چه حد می‌تواند این روال را تحمل کند؟
او ادامه داد: از طرفی دیگر دانشگاه‌های ما هم در این قضیه دخیل‌اند چون دیگر ما دانشگاه پژوهش‌محور نداریم. به همین خاطر نمی‌توان به فارغ‌التحصیلان رشته روزنامهنگاری، برای نوشتن کتاب در این حوزه امیدوار بود و اما ناشر دوست دارد کتاب چاپ کند چون درآمدش را از همین حلقه انتشار کسب می کند. اما همین حلقه هم دیگر امیدی به ماندن در این حوزه ندارد.
او تاکید کرد: ۱۴ ناشر هستند که کتاب‌های ارتباطی در کشور منتشر می‌کنند. کل کتاب‌های چاپ اول در حوزه ارتباطات و روزنامهنگاری در ۲۰ ماه، ۳۵ جلد بوده است.
توکلی با اسفناک دانستن وضعیت نشر و کتاب گفت: متاسفانه دیگر تولیدکننده و مخاطب برای خواندن کتاب در کشور وجود ندارد و درآمدزایی در این زمینه به شدت رو به افول است. ما طبق آمار وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی در کشور بین ۱۳ تا ۱۸ هزار ناشر داریم ولی حدود ۳۰۰ عنوان کتاب منتشر می‌شود در حالی که این آمار در دنیا وضعیت معکوسی دارد.
سیدفرید قاسمی: کتاب‌آفرینی جایگزین کتاب‌سازی شود
او ادامه داد: از همین آمار می‌توان وضعیت تولید کتاب و خواندن کتاب را در کشور مقایسه کرد. اما حلقه آخر یعنی مخاطب هم وضعیت خوبی ندارد. حوزه روزنامهنگاری از آن بخش‌هایی است که مخاطبانش یا روزنامه‌نگاران هستند یا دانشجویان این حوزه. مردم عادی خیلی مخاطب این کتاب‌ها نیستند و چون حوزه آن تخصصی است پس مخاطبانش محدود می‌شوند. ولی مسئله این است که آیا واقعا روزنامه‌نگار خود را نیازمند خواندن کتاب می‌داند؟
توکلی توضیح داد: با نگاهی به مطبوعات می‌توان به وضعیت نوشتن روزنامه‌نگاران پی برد. با توجه به این که روزنامه‌های ما اکثرا یا به ارگان، نهاد یا حزب وابسته هستند، از دو بخش تشکیل شده اند؛ یک بخش آن بر عهده مدیرمسئول و سردبیر که نوشتن سرمقاله است. بخش دیگر آن که به عهده روزنامه‌نگاران است، یک سری اطلاعات کلیشه‌ای به سبک هرم وارونه را شامل می‌شود که تنها هدف آن پر کردن روزنامه‌هاست.
او ادامه داد: همین مسئله باعث می‌شود روزنامه‌نگار از قدرت نویسندگی اصیل و تفکر وارونه‌اش دور شود. در واقع می‌توان گفت ما زمینه و شرایط را برای کسب اطلاعات روزنامه‌نگار فراهم نکرده‌ایم و فقط از او یک سری اطلاعات کلیشه‌ای برای تولید خبر می‌خواهیم.
توکلی در پایان با اشاره به وضعیت فروش کتاب گفت: برایم بسیار عجیب است با وجود این تعداد پذیرش دانشجو در رشته روزنامهنگاری و ارتباطات، در دانشگاه‌های مختلف چرا باید کتاب‌های این حوزه در انبار باشند. پس می توان به این نتیجه رسید هر چهار حلقه در کشور ما بیمار است و تا وقتی این چهار حلقه درست نشوند، کمیت و کیفیت روزنامه‌های ما رشد نخواهند کرد.
در ادامه این نشست سیدفرید قاسمی از منظر تاریخی بحث پدیدآورندگی کتاب در حوزه روزنامهنگاری را مطرح کرد.
قاسمی با اشاره به پیشینه کتاب‌های روزنامهنگاری در ایران گفت: حدود ۲۰۰ سال پیش بود که اولین کتاب فارسی در زمینه روزنامهنگاری در ایران چاپ شد. که در ۹۰ سال اول، آنچه راجع به روزنامهنگاری بود یا به صورت برگه‌ای است یا فصلی از یک کتاب یا ضمیمه مانند است و کتاب مستقل در این زمینه نداشتیم.
این پژوهشگر حوزه روزنامهنگاری ادامه داد: در تاریخ روزنامهنگاری با دو نوع پیشینه روبرو هستیم که به صورت تاریخ گسسته و دیگری پیوسته در کشور جریان داشته است. تاریخ پیوسته از سال ۱۳۳۰ شروع شده و ما ۶۵ سال به صورت پیوسته کتاب در این حوزه داشتیم. از سال ۱۳۷۰ نقطه شروع دوره دوم است که از این دهه به بعد کتاب در حوزه روزنامهنگاری یک سیر صعودی پیدا می‌کند که فقط در سه سال نخست ۵۰ عنوان کتاب روزنامهنگاری منتشر شد.
وی همچنین بیان کرد: هنوز دهه ۷۰ به پایان نرسیده بود که عنوان‌های دیگر کتاب‌های روزنامهنگاری از ۱۰۰ عنوان گذشت. در دهه ۸۰ هم انتشار کتاب به همین منوال بود و کتاب‌های زیادی در حوزه رسانه داشتیم ولی کم‌کم سهم کتاب‌های روزنامهنگاری در این دهه به ۲۵ درصد رسید.
قاسمی در ادامه با اشاره به موانع پیش‌روی انتشار کتاب در حوزه روزنامهنگاری گفت: امروزه ما با چهار نوع کتاب در حوزه انتشارات مواجه هستیم: کتاب‌آفرینی، کتاب‌سازی، کتاب‌بافی و کتاب‌ربایی. کتاب‌آفرینی که همان جریان اصیل در حوزه نوشتن کتاب است که امروزه رو به مهجوریت گذاشته است. سه مورد دیگر هم از یک قماش‌اند ولی با تفاوت‌های جزئی. به این صورت که با نگاه اول کتاب‌سازی را می‌توان تشخیص داد. ولی کتاب‌بافی با ظاهری درست و باطنی نادرست به دست‌کاری واژگان می‌پردازد. تالیف‌هایی که بوی ترجمه را دارند، در این مقوله می‌گنجند. کتاب‌ربایی هم که به دزدیدن کتاب‌ها مربوط می‌شود.
او ادامه داد: متاسفانه تجارب روزنامه‌نگاران به عنوان چراغ راه آیندگان هنوز به صورت کتاب منتشر نشده و همه فکر می‌کنند روزنامه‌نگار باید نظریه و تئوری را بخواند. در حالی که نظریه از دل تجربه به دست می‌آید و تا اینها منتشر نشوند، ما به نظریه‌سازی نمی‌رسیم. مشکل دیگر در روزنامه‌های ما ادبیات روزنامه‌های محلی است. متاسفانه ما کتابی در زمینه ادبیات روزنامهنگاری برای این اهالی نداریم.
قاسمی در پایان صحبت‌های خود با اشاره به راهکار حل این معضل از طریق آموزش‌های درست گفت: با توجه به این توضیحات ما متوجه خسارت‌های معنوی زیادی در جامعه می‌شویم و همین باعث می‌شود که ناشر و نویسنده کارش تداوم پیدا نکند. مسئله مهم، توجه به کتاب‌آفرینی مبنایی است که باید آفرینش کتاب در این مقوله از سر گرفته شود. مطبوعات ما بیش از این که به نمایشگاه نیازمند باشند، نیازمند پژوهشگاه‌ها و آموزشگاه‌ها هستند. متاسفانه در حال‌حاضر کتاب‌های اصیل در ذیل کتاب‌های تقلبی دفن می‌شوند. پس وقت آن رسیده که زحمت‌کشان این عرصه نظر خود را ارائه بدهند تا به راهکاری اصیل و درست در این حوزه دست پیدا کنیم.
منبع: شفقنا
پایان پیام
کد خبر : 27988 ساعت خبر : 12:40 ب.ظ