در نفت غنی، در آب ژرف
پایگاه خبری گلونی، محسن تیزهوش – تحلیلگر محیط زیست: در ایرانِ امروز و شرایط حاکم بر اقلیم و محیط‌زیست آن می‌توانیم ردپای اقدامات و برنامه‌های شتابزده، بدون ارزیابی و مخرب را به خوبی مشاهده کنیم؛ ما در سرزمینی زیست می‌کنیم که سرمایه‌های نفتی و زیستی آن زیاد بوده که این می‌تواند سبب رونق اقتصادی کشور شود اما اگر یک‌بار دیگر به نحوه برداشت‌های خود نیک بنگریم، در‌خواهیم یافت که بسیاری از راه‌های علمی و طبیعی را اشتباه رفته و سبب بروز انواع مخاطرات اقلیمی برای کشور شده‌ایم!
در نفت غنی، در آب ژرف
سؤال اصلی اینجاست که آیا نحوه مهندسی ما بر‌اساس شناخت درست از اقلیم بوده و توان اکولوژیک منطقه را دیده و سپس اقدام به بهره‌برداری کرده‌ایم؟ شوربختانه امروز شرایط زیستی در اطراف پالایشگاه‌های ما در حد استانداردهای جهانی قرار نداشته و اگر بر‌اساس شاخص‌های مهم محیط‌زیستی و در راستای توسعه پایدار حرکت کرده بودیم، امروز مدیرکل محیط‌زیست استانی همچون خوزستان خبر از آلودگی ۶۰ درصدی این استان به فلرهای نفتی نمی‌داد. امروز به جهت برداشت‌های نفتی سبب ازبین‌رفتن اکوسیستم‌های آبی در جنوب کشور شده‌ایم که پرداخت مالیات‌های سنگین اقلیمی آن را نمی‌توانیم نادیده بگیریم. آیا به راستی نفت پالایش می‌شود تا آب، خاک و هوا آلوده شوند یا شرایط اقتصادی کشور بهتر شده و محیط‌زیست برای نسل حاضر ایمن و برای نسل‌های آتی حفاظت شود؟! بدون شک می‌توان با راهبردهای اصولی یک تعادل بین بهره‌برداری از منابع و سالم‌ماندن محیط‌زیست برقرار کرد اما به شرط آنکه توسعه حقیقی پایدار در کنار برنامه‌های جاری در اقتصاد سبز و حفاظت از محیط‌زیست اولویت نخست کشور باشد؛ آیا امروز شرایط این‌گونه است؟ امروز حیاتِ زمین‌های کشاورزی و اقتصاد جوامع محلی به‌دلیل آلودگی‌های مختلف محیط‌زیستی و کاهش سطح منابع آب به خطر افتاده و اگر روند کوچ اجباری از روستا به شهر تشدید شده باشد، بی‌شک حاصل رفتار کم‌دانش ما در برخورد با اقلیم و عدم شناختِ ساختار‌های طبیعی و بی‌توجهی به اصل بهره‌برداری‌های پایدار با نگاه‌های آینده‌محور است.
بر‌اساس آنچه در علم اکولوژی آمده سرزمین‌هایی که قوانین موجود در طبیعت را رعایت نکرده و بر محور پایداری قدم برنداشته در نهایت محکوم به شکست در شاخص‌های مهم اقتصادی و اجتماعی شده‌اند؛ این گفته‌های مهم معاون جدید رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست است که چند سال پیش آب‌های تجدیدپذیر ما ۱۳۳ میلیارد مترمکعب بود اما امروز به ۸۸ میلیارد مترمکعب رسیده است که ۶۵ تا ۷۰ میلیارد مترمکعب آن را استفاده کرده‌ایم، یعنی حدود ۱۱۰ درصد از آب‌های تجدیدپذیر را مصرف کرده‌ایم، درحالی‌که بر‌اساس استانداردهای جهانی اجازه برداشت بیشتر از ۴۰ درصد از این آب‌ها داده نمی‌شود. بدون شک با کاهش منابع آب و از دست‌رفتن سرمایه‌های بومی، سایه فقر بر سر مردم نمایان‌تر از گذشته می‌شود؛ این یک آمار رسمی منتشرشده و غیر‌قابل انکار است که وضعیت فقر در کشور بسیار نامناسب است، به گونه‌ای که ۱۲ میلیون نفر، زیر خط فقر مطلق قرار دارند و ۲۵ تا ۳۰ میلیون نفر، زیر خط نسبی فقر به سر می‌برند. از سوی دیگر و بر‌اساس آنچه سازمان بهزیستی کشور اعلام کرده امروز بیش از ۱۰ میلیون نفر در کشور در حاشیه شهرها و در یک محیط‌زیست آلوده همراه با فقر زندگی می‌کنند.
در نفت غنی، در آب ژرف
بر‌اساس آمار منتشرشده از سوی وزارت نیرو ۳۷ میلیون نفر در کشور با تنش آبی روبه‌رو شده‌اند و برداشت‌های غیر‌اصولی از منابع آب سبب به خطر‌افتادن بیش از ۳۰۰ دشتِ زاینده کشور شده است. امروز سدسازی هم به علت نادیده‌گرفتن شرایط اقلیمی نتوانسته است ما را به ساحل امن برساند و بر‌اساس آمار منتشرشده از سوی شرکت مدیریت منابع آب ایران، حجم آب ورودی به سدهای استان خوزستان در سال آبی جاری ۶ میلیارد مترمکعب کاهش نیز داشته است. با این همه هنوز هم بر طرح‌هایی همچون سد گتوند پافشاری می‌شود که حاصل این فشارها امروز در حوضه آبریز خزر هم مشاهده می‌شود. امروز می‌توانیم از اشتباه‌های تکنیکی و تاکتیکی خود درس بگیریم به شرط آنکه با چشمان بسته وارد طرح‌های بزرگی همچون بهره‌برداری از آب‌های ژرفِ کشور نشویم؛ موضوعی که چندی است تحلیل‌های مختلفی را از سوی کارشناسان حوزه آب و محیط‌زیست در پی داشته که می‌تواند همچون بهره‌برداری از نقاط نفت‌خیز کشور که بسیاری از پارامترهای مهم زیستی را نادیده گرفت و امروز مالیات‌های محیطی آن بیش از حد تصور است، برای اقلیم و اقتصاد کشور گران تمام شود. بر‌اساس آمار رسمی هزینه اجرای طرح اکتشاف آب‌های ژرف ٢۵٠ میلیون دلار برآورد شده که با چنین هزینه‌ای می‌توان فاضلاب‌های تولید‌شده خانگی، صنعتی و کشاورزی را تصفیه و دوباره استفاده کرد.
از‌سوی‌دیگر، می‌توان به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر حرکت و با احداث نیروگاه‌های خورشیدی و بادی روند پایداری سرزمین را تضمین کرد. شاید این خاصیت سرزمین‌های در حال توسعه است که گرفتار طرح‌های بی‌بازده و مخربی همچون سد گتوند، تخریب زیستگا‌ه‌های مهم به‌دلیل طرح‌های بی‌دانشِ گردشگری یا همین اکتشاف آب‌های ژرف شده و از روند درست توسعه باز می‌مانند. امروز هیچ اکولوژیستی در کشور چوب لای چرخ توسعه نگذاشته و برعکس حامی طرح‌های خردمندانه و توسعه‌محور بوده که بتوانیم به شایستگی نیازهای زیستی مردم را تأمین کرده و سرزمین را با منابع نفتِ غنی و آب‌های ژرف به آیندگان تحویل بدهیم.
عضو اینستاگرام گلونی شوید و اخبار روز ایران و جهان را دنبال کنید.
پایان پیام
