به‌گزارش پایگاه خبری گلونی، پیش‌تر پوشش حفاظتی برای مسقف کردن محوطه باستانی هگمتانه، محوطه نیایشگاهی تپه نوشیجان متعلق به دوره مادها، هخامنشیان و ساسانی‌ها و محوطه ساسانی دره گز که سرپرستی هیئت باستان‌شناسی آن برعهده دکتر مهدی رهبر، باستان‌شناس پیشکسوت ایرانی بود ایجاد شد، اما هیچ‌یک از این اقدامات به اندازه مسقف کردن تل آجری تخت جمشید با انتقاد شدید مواجه نشده است. محوطه تاریخی تل آجری ۴کیلومتر با تخت جمشید فاصله دارد و نزدیک جاده مرودشت به نقش رستم است.
حفاظت از تل آجری ضروری است
محمدحسن طالبیان معاون میراث‌فرهنگی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در واکنش به اینکه سازمان میراث‌فرهنگی متهم به دخل و تصرف در عرصه تل آجری شده، گفت: «دخل و تصرف در عرصه آثار تاریخی ممنوع است. اما ذیل همین موضوع آمده است که کاوش، حفاظت و سایر اقدامات مرمتی و معرفی یک اثر با تشخیص کارشناسی سازمان میراث‌فرهنگی و مجوز پژوهشکده باستان‌شناسی قابل انجام است.»
او با تأکید براینکه تمام فرایند پژوهش و حفاظت و معرفی تل آجری با مسقف‌کردن تل آجری قانونی است، افزود: «باید بلافاصله بعد از کاوش یک محوطه به حفاظت از آن پرداخت، بعد هم اقدام به معرفی اثر کرد، این اقدامی است که در کشورهای دیگر هم صورت می‌گیرد.»
معاون میراث‌فرهنگی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری ادامه داد: «در تل آجری تخت‌جمشید با محوطه‌ای مواجه هستید که کاوش شده و چندین سال روی آن کار شده است. اگر دوباره بخواهید این محوطه را زیر خاک دفن کنید چه اتفاقی می‌افتد؟ هربار که بخواهید محوطه را خالی کنید و مطالعات را ادامه بدهید به این سایت میراثی که درست وسط یک زمین کشاورزی با مالکیت خصوصی واقع شده است آسیب می‌رسد. حالا فرض کنید محوطه را با خاک پوشاندید و بعد هم آن‌را رها کردید و رفتید، چه اتفاقی می‌افتد؟ حفاری غیرمجاز و قاچاق صورت می‌گیرد چون زمانی که کاوش در یک محوطه انجام می‌شود و اطلاعات محوطه بیرون می‌آید، اگر آن‌را رها کنید، حفاران غیرمجاز به آن منطقه هجوم می‌برند. بنابراین باید کاری کنید که یک سیستم دائمی در محوطه ایجاد شود.»
او تأکید کرد: «تخت‌جمشید از زیاد بودن بازدیدکننده رنج می‌برد و اگر بتوان بازدیدکننده تخت‌جمشید را بین تل آجری و نقش رستم و نقش رجب پخش کرد آن‌وقت بار فشار گردشگر بر تخت‌جمشید برداشته می‌شود.»
طالبیان با اعلام اینکه پیش‌تر نیز پلکان هدیه آوران آپادانا در تخت‌جمشید و در زمان مرحوم شیرازی پایه‌های سقف روی عرصه قرار گرفت، افزود: «این اقدام درست بود چون اگر این پلکان مسقف نشده بود آن‌وقت شاهد فرسایش شدید بودیم.»
طرح حفاظت از تل آجری تأییدیه دارد
او در واکنش به انتقادهایی که در مورد قرار گرفتن پایه‌های پوشش حفاظتی تل‌آجری در عرصه این محوطه تاریخی مطرح شده، تأکید کرد: «تل آجری و محوطه‌هایی که از زیر خاک بیرون می‌آیند یا باید پوشش داشته باشند یا دوباره با خاک پر شوند. برخی می‌گویند نباید در عرصه اثر، پوشش حفاظتی زد. اصلا این‌گونه نیست. پوشش حفاظتی اقدام مناسبی است منتها نکته دقیق این است که جایی که پایه‌ها گذاشته می‌شود نباید ساختار تاریخی وجود داشته باشد. به همین دلیل طرح ایجاد پوشش برای تل آجری به شورای فنی و شورای راهبردی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری رفت و تأیید شد بعد هم پژوهشکده باستان‌شناسی مجوز پی‌گردی تل آجری را صادر کرد تا مشخص شود پایه‌ها دقیقا در کدام نقطه باید قرار بگیرند.»
معاون میراث‌فرهنگی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خاطرنشان کرد: «پس از تکمیل پیگردی‌ها یک نقشه ارائه شد و سازه‌ای برای پوشش ۲هزار مترمربع از محوطه تل آجری بدون آنکه پایه‌ها وسط محوطه یا روی ساختارهای معماری قرار بگیرند ساخته شد. سازه طراحی شده نیز به‌صورت اسپیس فریم طراحی شد تا قابلیت بزرگ و کوچک شدن داشته باشد و در کاوش‌های بعدی نیاز به طرح جدید برای مسقف کردن محوطه نباشد.»
او گفت: «از آقای دکتر رهبر سرپرست هیئت باستان‌شناسی درگز بپرسید سقفی که برای حفاظت از آثار ساسانی آن منطقه زدند کار خوبی بود یا خیر؟ اگر در درگز این اتفاق نیفتاده بود کل آن مجموعه ساسانی یا باید زیر خاک می‌رفت یا به‌دلیل فرسایش از بین می‌رفت. در هگمتانه و تپه نوشیجان هم اگر سقف نبود آثار از بین می‌رفت.»
طالبیان با تأکید بر این موضوع که در کاوش‌های گسترده باستان‌شناسی اگر اثر حفاظت و معرفی نشود، جامعه بی‌بهره می‌ماند، افزود: «علاقه‌مندان می‌خواهند از محوطه‌های کاوش‌شده بازدید کنند. در تمام دنیا نیز همین اتفاق می‌افتد؛ محوطه باستانی سربازهای سفالین چین درست داخل یک سوله عظیم قرار دارد.»
او ادامه داد: «با مسقف کردن تل آجری از این محوطه باستانی حفاظت کرده و پس از آن اقدام به معرفی این اثر ارزشمند می‌کنیم.»
ایجاد پوشش حفاظتی در تل آجری تخت‌جمشید مجاز است
فرهاد نظری، مدیرکل دفتر ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی سازمان میراث‌فرهنگی نیز درخصوص ایجاد پوشش حفاظتی در محوطه تاریخی ثبت ملی شده تل آجری تخت‌جمشید گفت: «هر اقدام حفاظتى در عرصه آثار تاریخى مانند پوشش‌هاى حفاظتى که منجر به تخریب و تحریف نشود و امکان مطالعه و اقدامات حفاظتى در آینده را سلب نکند و بازگشت‌پذیر باشد مجاز است، مشروط بر اینکه فرآیند فنى و ادارى و نظارتی پیش‌بینى شده در سازمان میراث فرهنگى را طى کرده باشد.»
او افزود: «در خصوص طرح پوشش حفاظتى تل آجرى، نظر به اینکه این اثر در فهرست آثار ملى ثبت شده و مراحل شوراى فنى و راهبردى را طى کرده و تأیید شده و فرآیند مجوز کاوش باستان‌شناسى و مکان یابى پایه‌ها نیز از پژوهشگاه میراث‌فرهنگى اخذ شده، اقدام غیرقانونى صورت نگرفته است.»
پایان پیام
ناگاه بروئید یکی شاخ نبات/
ناگاه بجوشید چنین آب حیات/
ناگاه روان شد ز شهنشه صدقات/
شادی روان مصطفی را صلوات/
رباعی از مولانا