حجم ریزش جوی و منابع آب در گردش
به گزارش پایگاه خبری گلونی، اندیشکده تدبیر آب ایران کتابی با عنوان «چرخه آب» منتشر کرده است. در این کتاب پژوهشی آمده است:
میزان بارش ها برروی سطوح فوق به ترتیب زیر اتفاق می‌افتد:
- به سطح اقیانوس‌ها ۴۵۸۰۰۰ کیلومترمکعب ۳/۷۹ معادل درصدکل
- به سطح خشکی‌های منتهی به اقیانوس‌ها ۱۱۰۰۰۰ کیلومترمکعب ۱/۱۹ معادل درصدکل
- به سطح حوزه‌های آبریز بسته ۹۰۰۰ کیلومترمکعب ۶/۱ معادل درصدکل
- جمع ۵۷۷۰۰۰ کیلومترمکعب ۱۰۰ درصد
ارقام مذکور در حجم ریزش جوی و منابع آب در گردش مشخص می‌کند که هرساله بطور متوسط ۵۷۷۰۰۰ کیلومترمکعب از آب ذخیره شده در زمین که اطلاعات مربوط به آنها در جدول زیر مندرج است به صورت مستمر وارد چرخه آب می‌شود و به همین میزان نیز به صورت ریزش‌های جوی در سطوح مختلف کره زمین ریزش می‌نماید.
به عبارت دیگر حجم مذکور به عنوان منابع آب در گردش در کره زمین موجبات پایداری را در حیات کره زمین فراهم می‌آورد.
حجم ریزش جوی و منابع آب در گردش
شایان ذکراست تفاوت بین حجم بارندگی بر روی خشکی‌ها یعنی(۱۱۹۰۰۰=۹۰۰۰+۱۱۰۰۰۰) و تبخیر از سطح آنها یعنی (۷۴۲۰۰=۹۰۰۰+۶۵۲۰۰) کیلومترمکعب که معادل ۴۴۸۰۰ کیلومترمکعب می‌شود مربوط به مجموع جریان‌های سطحی و نفوذ مستقیم از ریزش‌ها به آبخوان‌های زیرزمینی می‌شود که بنا به تعریف منابع آب تجدیدشونده را در خشکی‌های جهان تشکیل می‌دهد. توزیع این رقم بین دو مؤلفه مذکور به شرح زیر است:
- جریان سطحی ۴۲۶۰۰ کیلومترمکعب
- نفوذ مستقم به آبخوان‌ها ۲۲۰۰ کیلومترمکعب
چناچه از ارقام فوق برمی‌آید، ۹۵ درصد از منابع آب تجدیدپذیر بصورت منابع آب سطحی جریان پیدا می‌کند و ۵ درصد باقیمانده، مربوط به نفوذ مستقیم بارش‌ها به آبخوان‌ها است.
بنابراین، منابع آب سطحی و رودها توزیع‌کننده اصلی آب تجدیدپذیر محسوب می‌شوند جریان‌های سطحی در بین مؤلفه‌های مربوطه به چرخه آب نقش بسیار مهم و حیاتی در تأمین نیازهای آبی بشر دارد، زیرا مدت زمان مربوط به تجدید آن بسیار کوتاه است.
در واقع هر قطره آبی که در سطح زمین نازل می‌شود از دیدگاه نظری زمانی تجدید و به آتمسفر بازخواهد گشت، لکن این زمان وابسته به مسیری است که قطره آب طی می‌نماید. توجه به جدول زیر این واقعیت را در حجم ریزش جوی و منابع آب در گردش به خوبی توضیح می‌دهد.
مدت زمان تجدیدشوندگی منابع آب موجود در کره زمین
به طوریکه از جدول مذکور مشاهده می‌شود منابع آب موجود در هر یک از ردیف‌‌های مندرج در جدول از چندین ساعت تا ۲۵۰۰ سال قابل تجدید هستند.
از بین کلیه این مؤلفه‌ها، منابع آب رودخانه‌ها که بطور متوسط در هر ۱۶ روز یکبار قابل تجدید است نقش اساسی و تعیین‌کننده در تأمین نیازهای بشری دارد.
با توجه به اهمیت منابع آب سطحی در بررسی منابع آب تجدیدشونده و در جهت ارائه تصویری از توزیع جریان‌های سطحی در مناطق مختلف دنیا، وضعیت رودخانههای مهم با آبدهی لحظه‌ای بالاتر از ۲۰۰۰ مترمکعب نشان داده شده است:
اطلاعات رودخانههای مهم جهان
آبدهی متوسط سالانه رودخانههای مهم جهان
توضیح: در این جدول فهرست رودخانه‌هایی که آبدهی متوسط آنها بیش از حدود ۲۰۰۰ مترمکعب در ثانیه می‌باشد درج گردیده است.
در این جدول همان‌گونه که ملاحظه می‌شود رودخانههای با بیشترین آبدهی لحظه‌ای عبارتند از: آمازون، گنگ، کنگو. همچنین، در جدول زیر در پیوست شماره دو، رودخانههای مهم ایران با آبدهی بیشتر از ۳۰ مترمکعب در ثانیه آورده شده است:
آبدهی متوسط سالانه رودخانههای مهم ایران (با آبدهی بیش از ۳۰ مترمکعب در ثانیه)
حجم ریزش جوی و منابع آب در گردش
مقایسه رودخانههای مهم در جهان و ایران نشان می‌دهد که پرآب‌ترین رودخانههای ایران در مقایسه با رودخانه های پرآب جهان، دارای متوسط آبدهی بسیار پایینی هستند.
برای مثال آبدهی متوسط پرآب‌ترین رودخانه ایران، حدود ۴۲۵ مترمکعب در ثانیه است. در صورتی که شصت و یکمین رودخانه مهم جهان در جدول، رودخانه St. Marys حدود ۲۱۳۵ مترمکعب در ثانیه آبدهی دارد. این نشان از مقدار پایین منابع آب تجدیدپذیر سطحی در ایران نسبت به جهان دارد.
وب سایت اندیشکده تدبیر آب ایران
پایان پیام
