آشوریان چه کسانی بودند و خدایشان چه نام داشت

در ۱۶ مرداد ۱۴۰۰ 0

آشوریان چه کسانی هستند؟

به گزارش گلونی، آشوریان مردمانی هستند که در روزگار کهن در شرق نزدیک باستان (خاورمیانه) زندگی کرده و تمدنی بسیار مشهور داشتند.

مرکز تمدن آشوریان در دوران‌باستان شهر آشور بود که امروزه ویرانه‌‌های آن در شمال شرق عراق سر از خاک بیرون آورده است.

شهر آشور خدایی داشت که به همین نام خوانده می‌‌شد. سرزمین آن‌‌ها گستره جغرافیایی مشخصی نداشت و در دوره‌‌های مختلف، منطقه وسیعی از جنوب عراق تا دریای مدیترانه را در بر می‌‌گرفت.

شهر آشور در حدود ۴۰۰۰ سال پیش موفق به کسب استقلال خویش شد (برابر با هزاره دوم پیش از میلاد). تا پیش از آن، شهر آشور بخشی از قلمروی بود که مردمان سومری بر آن حکمفرما بودند.

شواهد نشان‌‌گر آن هستند که تزلزل قدرت سومریان، زمینه‌های استقلال‌خواهی را برای برخی از شهرهای تحت سیطره ایشان فراهم آورده است.

محققان تاریخ میان‌‌رودان و آشور، این تمدن را اغلب به سه دوره آشور کهن، آشور میانه و آشور نو تقسیم می‌‌کنند. این تقسیم‌‌بندی البته مشکلاتی را نیز به همراه دارد و اختلافاتی بر سر تعیین تاریخ آغاز و پایان هر یک از این سه دوره وجود دارد.

دوران آشور کهن (۱۹۴۵- ۱۳۶۵ پ.م)

گاه‌شماری آشور کهن با استقلال آن در هزاره دوم پیش از میلاد (۴۰۰۰ سال پیش) آغاز می‌‌گردد. نوشته‌‌ها و متون قدیمی به ما نشان می‌‌دهند که دولت آشور در بدو استقلال خویش از قدرت چندانی برخوردار نبوده و حاکمان آن، نه از عنوان شاه، که از عنوانی چون نایب خدای آشور که می‌‌تواند به معنی فرماندار باشد، استفاده می‌‌کرده‌‌اند.

برای نمونه؛ اریشوم نخست (حک در حدود: ۱۹۴۵- ۱۹۰۶ پ.م)، فرزند ایلو-شیما در کتیبه‌‌ای که از خویش بر جای نهاده است، خود و پدرش را با همین عنوان مورد خطاب قرار می‌‌دهد. این مسئله که چرا شاهان نخستین آشوری از چنین عنوانی برای خود استفاده می‌‌کرده‌‌اند، بر محققان پوشیده بوده و محل بحث‌‌های بسیار است.

شهر آشور در سال ۱۸۰۹ پ.م، پس از شکست اریشوم دوم، آخرین پادشاه آشوری از دودمان موسوم به پوزور- آشور به تصرف شمشی-اداد نخست، پادشاه اموری‌‌ها درآمد. پادشاهی آشور کهن در زمان سلطنت شمشی- اداد نخست گستره وسیعی را تحت فرمان داشت که بخش‌‌هایی از سرزمین‌‌های مدرن عراق و سوریه را در بر می‌‌گرفت.

پایتخت او نه در شهر آشور، که در شهری موسوم به تل لیلان بود. شمشی- اداد نخست برخلاف پادشاهان پیشین آشوری از القاب متواضعانه استفاده نکرده و مطابق با کتیبه‌‌های به دست آمده از او، خود را «پادشاه جهان» و «متحدکننده سرزمین‌‌های میان دجله و فرات» نامیده است.

سرزمینی که شمشی‌‌- اداد نخست با فتوحات خویش به وجود آورده بود، دیری نپایید. قلمرو او به زودی در قرن هجدهم پیش از میلاد با مرگ نواده‌‌اش آسینوم از هم پاشید و پس از آن سرزمین آشور دستخوش هرج و مرج و جنگ‌‌های داخلی گردید.

هفت تن غاصب در دوران این هرج و مرج بر تخت نشستند و از آن‌‌ها اطلاعاتی جز نام ایشان و مدت سلطنت هر یک، چیزی در دست نیست.

دودمان آداسی (حک: ۱۷۰۰- ۷۲۲ پ.م) که مهم‌‌ترین و طولانی‌‌ترین دودمان پادشاهی آشور است، با پیروزی بلو-بانی (حک: ۱۷۰۰- ۱۶۹۱ پ.م)، بنیان‌‌گذار این دودمان به قدرت رسیدند.