خالو حسین بردخونی و ماجرای نبرد با انگلیسی ها

در ۲۳ مرداد ۱۴۰۰ 0

به گزارش گلونی در سراسر تاریخ پیشامدرن ایران، ایل‌ها، عشایر و گروه‌های قومی غیر کشاورز قدرت سیاسی را به جهت توانایی و قدرت رزمی و نظامی به دست می‌گرفتند.

این پدیده به ویژه پس از یورش مغولان فزونی یافت. ایل‌ها و دسته‌های قومی در محدوده خود اعمال زور می‌کردند و مردم منطقه را به بیگاری می‌کشیدند.

چنین شرایطی تا روی کار آمدن ایل قاجار تداوم داشت. انقلاب مشروطه جهان دیگری را در زندگی ایلی ایجاد کرد و آن اتحاد نخبگان سیاسی، اقوام و ایل‌ها بر سر ایجاد یک دولت ملی و میهنی بود.

یکی از شخصیت‌های ایلی فعال در انقلاب مشروطه، به ویژه دوران استبداد صغیر، خالو حسین بردخونی از رهبران دشتستانی‌ها بود.

او در سال ۱۲۴۷خورشیدی در بردخون، روستایی در جنوب ایران متولد شد. خواندن و نوشتن آموخت و پس از مرگ پدر کدخدای بردخون شد.

دوستی او و رییس‌علی دلواری به دوران جوانی‌اش باز می‌گردد. انقلاب مشروطه رویای آزادی‌ خواهی را در سراسر مملکت ایران قوت بخشیده بود.

خالو حسین در پی ماجرای انقلاب مشروطه و فتح تهران، دوشادوش رئیس‌علی دلواری به تصرف شهر بوشهر پرداختند. نهایتا پس از نبردهایی دشوار توانستند انقلاب مشروطه را در بوشهر پیاده سازند و دست دولت نامشروع مرکزی را کوتاه کنند.

چند سال پس از این جریانات جنگ‌ جهانی اول آغاز شد. قوای بریتانیا بدون توجه به بی‌طرفی ایران، به جنوب کشور یورش آورد. بریتانیایی‌ها خارک، بوشهر، برازجان و نواحی جنوبی دیگر را به تصرف در آوردند.

پذیرش این مسئله برای ایل‌ها و اقوامی که چندی پیش بر سر آزادی مملکت جنگیده بودند سنگین می‌آمد. در نتیجه رئیس‌علی دلواری به دیدار رهبران ایلی جنوب ایران رفت و انان را برای اتحاد در برابر بریتانیا تشویق کرد و چنین شد که در تاریخ مشهور است. دلیران تنگستان و دشتستان با رهبری رییسعلی و خالو حسین در برابر انگلیسی‌ها مقاومت کردند.

خالو حسین همراه با تفنگ‌چی‌هایش به سوی رییس‌علی در دلوار، خط مقدم نبرد رفت. آن‌ها در ۱۷ مرداد ۱۲۹۴ خورشیدی با نبردی شجاعانه ده‌ها نفر از انگلیسی‌ها را کشتند. قوای بیگانه که دچار هرج و مرج شده بود به سوی ناوگان دریایی خود در خلیج فارس عقب نشینی کرد.

چندی بعد در ۱۱ شهریور همان سال در یک نبرد شبانه رییس‌علی شهید شد. در پی این رخ داد خالو حسین به شدت دچار خشم شد و خشم خالو حسین موجبات جنگ «کوه کزی» را پدید آورد. در این جنگ انگلیسی‌ها با تلفات فراوان توانستند دشتی‌ها به رهبری خالو را شکست دهند. خالو را زخمی و اسیر کردند.

پس از یک سال خالو حسین آزاد شد اما اثری از خستگی در او نبود. با روی کار آمدن رضا شاه و تصمیم برای خلع سلاح ایلات در جنوب ایران، دست به مقاومت زد که موجب دستگیری‌اش شد.

سرانجام خالو حسین در سال ۱۳۲۵ خورشیدی در حالی که ۸٠ سال سن داشت درگذشت. درگذشت او بهانه‌ای شد برای قصیده‌سرایی‌ها و داستان‌پردازی‌های قهرمانی‌هایش.