حلقه ارجان؛ یک حلقه اسرارآمیز که نشان قدرت بود

در ۱۰ آذر ۱۴۰۰ 0

به گزارش گلونی چه بسیار شاهان نامداری که زیر این چرخ نیلوفری روزگار سپری کرده‌اند و حالا هیچ نام و نشانی از آنها وجود ندارد.

بسا فرمانروایانی که خاک سرزمین‌های زیر سلطه‌شان را به توبره کشیده‌اند و بر باد داده‌اند و حالا قرن‌هاست که چرخ گردون، خاک پیکرشان را بر باد داده و آثار وجودی‌شان را از صفحه هستی می‌زداید.

حالا آنچه برای ما در این ایام به یادگار مانده است، گفتارهای حک شده همان قدرتمندان است از فتوحات‌شان، قبرهایی با اجساد پوسیده‌شان و یا اشیاء و آثار هنری که همراه پادشاه به خاک سپرده شده‌اند.

چاره‌ای نداریم که ردپای فرمانروایانی را که روزگاری زمین زیر سم اسبان تندروشان می‌لرزید را در لابه‌لای سنگ‌ها بیابیم و تفسیر کنیم.

نوشتارهای تاریخی را روزهای یکشنبه و سه‌شنبه در گلونی دنبال کنید.

قسمت سیزدهم- حلقه‌ای اسرارآمیز که نشان قدرت بود و گویای صنعت و هنر

تابستان سال۱۳۶۱، به ناگاه عملیات احداث سد شهدای مارون در شمال شهر بهبهان، متوقف می‌شود. علت نیز پیدا شدن سنگچین آرامگاهی باستانی گزارش می‌شود.

یک تیم باستان‌شناسی به سرپرستی«فائق توحیدی» و «علی‌محمد خلیلیان»، از کارشناسان دفتر حفظ آثار تاریخی وقت، به منطقه اعزام می‌شوند.

آنچه در محوطه باستانی «ارجان» یافت شد، همه باستان‌شناسان جهان را شگفت‌زده کرد.

حلقه ارجان

محسن ظهوری از عصر ایران گزارش می‌دهد:

نماشای گلونی را دنبال کنید

آرامگاه «کیدین هوتران پسر کورلوش»، یکی از پادشاهان تمدن «عیلام» که بعد از لشگرکشی و ویرانی عظیم شوش به دست «آشوربانیپال» حکمرانی می‌کرده است.

آشوربانیپال پادشاه قدرتمند آشور بود که به شوش لشگر کشید و آنرا ویران کرد و در کتیبه‌ای که از زبان اوست، وسعت ویرانی شوش اینگونه توصیف می‌شود: «تمام خاک شهر شوشان و شهر ماداکتو و شهرهای دیگر را با توبره به آشور کشیدم، و در مدت یک ماه و یک روز کشور عیلام را با همه پهنای آن، جاروب کردم».

اما آنچه حیرت باستان‌شناسان را برانگیخت، نه فاجعه ویرانی شوش بود و نه اسکلت کیدین هوتران و نه خنجری که به همراه داشت.

حتا تابوت بزرگ مفرغی، پایه آتشدان، تنگ و ساغر و سینی، ظروف برنزی و دکمه‌های زرین یافت شده نیز قابل توجه نبودند.

شیء مهم و قابل توجه، حلقه‌ای بود که روی سینه جسد قرار داشت. حلقه‌ای به وزن ۲۷۳ گرم با ارتفاع حدود ۱۷ سانتی‌متر که شکلی نامتعارف داشت و با چنان ظرافت ستودنی ساخته شده که از مهم‌ترین کشفیات باستان‌شناسی در ایران لقب گرفت.

حلقه دارای دسته‌ای است که به دو صفحه گرد می‌رسد با نقوشی از دو شیر بالدار که دو طرف گیاهی ایستاده‌اند و پنجه در پنجه یکدیگر گذاشته و غرش می‌کنند.

دور تا دور شیرها نیز نقشی گیس‌باف دیده می‌شود و زیر پای آنها سه ردیف نقش به صورت طاق هلالی‌شکل کنده شده است.

روی دسته حلقه نیز شیارهایی است که انتهای آن‌ها به یک گل ۱۲ پر می‌رسد.

دقت در قرینه‌نگاری نقوش دو صفحه بی‌نظیر است و از آنجا که هیچ اثری از چسب یا لحیم‌کاری در آن دیده نمی‌شود،

به نظر می‌رسد کل اثر تماماً به صورت چکش‌کاری و حکاکی ساخته شده باشد.

گرچه باستان‌شناسان کاربرد حلقه را نیافتند اما از آن جهت که نقش شیر بالدار در آن دوران نشانه قدرت و فرمانروایی بوده، باعث شد تا شیء عجیب کشف شده را «حلقه قدرت» بنامند.

حلقه قدرت ارجان، تا کنون نمونه مشابهی نداشته است. حتا حلقه‌هایی که در نقوش برجسته مختلف که در دست بزرگ‌زادگان و شاهان دیده می‌شود با آن متفاوت هستند.

گرچه کاربری حلقه ارجان در زمان ساخته شدنش، همچون رازی سر به مهر، کشف نشده باقی ماند اما وجود چنین اشیایی نشان از بی‌همتایی، یگانگی و پیشتازی مردمان ایران‌زمین است در هنر و صنعت.