زندگینامه حاجعلی رزم آرا؛ از تولد تا ترور

زندگینامه حاجعلی رزم آرا؛ از تولد تا ترور

حاجعلی رزم آرا در ۱۰ فروردین ۱۲۸۰، در شب عید قربان در تهران به دنیا آمد. به همین دلیل حاج را به نام او افزودند.

علی رزم‌آرا بعدها به نام سپهبد رزم‌آرا در تاریخ سیاسی ایران شهرت یافت. پدرش از افسران تحصیل‌کرده قزاقخانه بود از این رو فرزندش را برای تحصیلات ابتدا به مکتب‌خانه و سپس به مدارس الیانس، اقدسیه و دارالفنون فرستاد.

پس از احراز افسری در اثر اقداماتی که کرده بود از جمله عملیات شمال برای مقابله با جنگلی‌ها و در آذربایجان غربی کنونی در سرکوب اسماعیل آقا سیمیتقو شرکت مؤثر داشت به درجه سلطانی سروانی ترفیع یافت و در سال ۱۳۰۲ همراه با افسران جوان به منظور فراگیری فنون نظامی، عازم فرانسه شد.

پس از بازگشت به ایران ضمن تصدی فرماندهی گردان به درجه سرگردی ترفیع یافت. هنگامی که سپهبد فرانسوا ژرژ ژاندر فرانسوی دانشگاه جنگ را در ایران بنیان نهاد علی رزم ‌آرا به معاونت وی منصوب شد و به سمت استادی رسید.

وی که تاکتیک، نقشه‌خوانی و جغرافیای نظامی تدریس می‌کرد طی سال ۱۳۱۸ پس از نوزده سال خدمت به درجه سرتیپی رسید و به عضویت شورای عالی نظام برگزیده شد. اما هیچ‌گاه نتوانست پست بالاتری در ارتش عهده‌دار شود، علت آن نیز وجود پرونده‌ای در دادسرای ارتش بود که رزم‌آرا را متهم به عدم اجرای حکم اعدام یکی از عشایر می‌کرد.

شهریور ۱۳۲۰ با حمله متفقین و اشغال ایران در جنگ جهانی دوم، شورای عالی جنگ طرح استخدام سربازان پیمانی را تصویب کرد اما او از امضای آن خودداری کرد.

با خروج رضا شاه یاران پیر او نیز بازنشسته شدند و زمینه رشد افسران جوان ایجاد شد. رزم‌آرا نیز به جای سرلشکر بوذرجمهری به فرماندهی لشکر اول مرکز برگزیده شد و سپس به ریاست لشکر آمادگاه تعلیماتی ارتش رسید.

در تیرماه ۱۳۲۹ مجلس ظاهراً در اکثریت هواداران رزم‌آرا بود، رای تمایل به نخست ‌وزیری او داد و شاه به ‌ناچار آن را پذیرفت و در ۵ تیر ۱۳۲۹ او را به نخست‌ وزیری منصوب کرد.

رزم‌آرا قصد داشت قرارداد الحاقی نفت را در مجلس به تصویب برساند، اما مخالفت جدی و گسترده جبهه ملی به وی اجازه این کار را نداد که این امر موجب شد که او در ۵ دی ۱۳۲۹ لایحه قرارداد الحاقی را از مجلس پس بگیرد.

نخست‌وزیری رزم‌آرا با جنجال نفت همراه بود و او ناگزیر شد لایحه قرارداد گس- گلشائیان را که دولت محمد ساعد به مجلس داده بود پس بگیرد.

کابینه او چند بار مورد استیضاح قرار گرفت و نهایتا با سخنانی که درباره عدم توانایی ملت ایران در اداره صنعت نفت ایران ابراز کرد، همگان رزم‌آرا را بزرگ‌ترین مانع بر سر ملی شدن نفت شناختند.

رزم‌آرا چنین استدلال می‌کرد که ما توان فنی در اختیار گرفتن کامل صنعت نفت را نداریم و باید به افزایش سهم ایران از سود حاصل، به پنجاه درصد رضایت دهیم. همین باعث شد تا او را به عنوان یک خائن به منافع ملی ایران معرفی کنند.

در بیرون از مجلس نیز جریان‌های گوناگون کشور از دربار تا اسلامگرایان تندرو ائتلافی بر ضد رزم ‌آرا ایجاد کرده بودند. در روز شانزدهم اسفند سال ۱۳۲۹ سپهبد حاج‌علی رزم‌آرا در مسجد شاه تهران کشته شد.

آرامگاه رزم‌آرا در باغ طوطی در حضرت عبدالعظیم است. کتاب اسرار قتل رزم‌آرا نوشته محمد ترکمان اسناد مربوط به بازجویی‌های طهماسبی در این مورد و حاضرین و محافظین رزم‌آرا را با ذکر موارد تناقض در بیانات آنان نشر داده است.

پایان پیام

نویسنده: فاطمه نصیری راد

ایرانی‌ها چه دغدغه‌هایی دارند؟
اینجا را ببینید