از جنگ اول ایران و روسیه چه می‌دانیم؟
به گزارش گلونی بعد از مرگ محمدخان قاجار و به سلطنت رسیدن فتحعلی‌شاه روابط خصمانه بین ایران و روسیه شدت گرفت و در سال ۱۸۰۳ میلادی منتهی به جنگی بر سر گرجستان و با فرماندهی سیسیانوف شد.
در این زمان، روس‌ها با توجه به اخباری که از وضعیت نظامی و اقتصادی ایران در دست داشتند، گمان می‌کردند که طی چند نبرد خواهند توانست تا منطقه قفقاز را کاملا زیر سلطه برده و ایران را مجبور به قبول شرایط خود کنند.
در واقع بهتر است بگوییم که در این زمان تزار روسیه گمان نمی‌برد که این جنگ آن هم با وضعیت ایران و گرفتاری‌های متعدد فتحعلی‌شاه ده سال تمام طول بکشد و سپاه قاجار با حداقل تجهیزات سال‌ها مقاومت کند.
از آن سو، برخلاف تزار روسیه شاه ایران هم فکر می‌کرد که جنگ ادامه‌ندار نشده و اختلافات با نامه‌نگاری و مکاتبه ختم به خیر خواهد شد. به همین دلیل شاه نامه‌ای به سیسیانوف نوشت اما با بی‌تفاوتی فرمانده روس مواجه شد.
همان‌طور که گفتیم، جنگ در ۱۸۰۳م/ ۱۲۱۸ هجری با حمله روسیه به گنجه آغاز شد و طولی نکشید که روس‌ها اکثر جمعیت شهر را که مسلمان بودند، قتل عام کردند.
این اتفاق واکنش روحانیان شیعه و حتی مردم را عادی را برانگیخت و رنگی مذهبی به جنگ بخشید و به دنبال آن روحانیون تهران حکم جهاد علیه کفار صادر کردند.
شاه نیز عباس‌میرزا، فرزند خود که از سایرین جنگاورتر بود، به فرماندهی سپاه انتخاب کرد و عباس‌میرزا در ۱۲۱۹ هجری از تبریز به سوی ایروان حرکت کرده و در نزدیکی آن شهر اردو زد.
جنگ در سال ۱۲۱۹ به نتیجه‌ای نرسید و برای مدتی متوقف شد. اما در ۱۲۲۰ با حمله روسیه به منطقه تحت نفوذ ایران دوباره جان گرفت.
در این سال عباس‌میرزا توانست سیسیانوف را مجبور به ترک گنجه کند. غافل از این که همزمان کشتی‌های روس از را بندر انزلی وارد خاک ایران شده بودند.
در این زمان میرزا عباس، حاکم رشت و عباس میرزا توانستند روس‌ها را ابتدا تا باکو و بعد به آن سوی کوهستان‌های قفقاز عقب برانند.
جنگ تا سال‌ها بعد ادامه داشت و در هر نبرد یکی از طرفین پیروز می‌شد. در یکی از آخرین نبردها که قوای ایران به شدت تحلیل یافته بود و عباس میرزا تا تبریز عقب‌نشسته بود، انگلستان به میانجی‌گری پرداخت و مقدمات صلحی بین ایران و روس را فراهم آورد که امروزه ما آن را لکه ننگی در تاریخ کشورمان می‌دانیم؛ عهدنامه گلستان.
این عهدنامه در سال ۱۲۲۸ هجری /۱۸۱۳ میلادی در گلستان، از توابع قرهباغ، با حضور سفیر انگلستان، نیکولا نماینده روسیه تزاری و میرزا ابوالحسن خان شیرازی، نماینده ایران به امضا رسید و بر طبق آن تمامی ولایات قرهباغ، گنجه، خانات موشکی، شیروان، قبه، دربند، باکو، تمامی داغستان و گرجستان تا دریای مازندران به علاوه هرجا از ولایت تالش که در تصرف ارتش روسیه بوده است، به امپراتوری روسیه تعلق گرفت.
گریبایدوف، وزیر مختار دولت روسیه در ایران چرا و چگونه کشته شد؟
نقش قراردادهایی مانند ورسای در شکل گیری جنگ جهانی دوم
پایان پیام
نویسنده: کیمیا قنبری
