در ایران ترکی حرف بزنید دستگیر می‌شوید
به گزارش گلونی دکتر اسماعیل امینی خاطرات ۵ سفر به جمهوری آذربایجان را در قالب سفرنامه‌ای برای گلونی نوشته است.
قسمت سوم را با عنوان در ایران ترکی حرف بزنید دستگیر می‌شوید:
در تالار جلسات دانشگاهی در شهر باكو، دورتادور یك محوطه بیضی‌شكل، حدود چهل نفر از شخصیت‌های فرهنگی و دانشگاهی جمهوری آذربایجان نشسته‌اند و چند مهمان هم از ايران در جلسه‌اند.
قرار است درباره استاد شهریار و مشتركات فرهنگی دو كشور حرف بزنیم.
در تالار جمعی از دانشجویان و جوانان شهر باكو و تعداد زيادی خبرنگار مطبوعاتی و تلویزیونی هستند و مباحث را می‌شنوند و می‌بینند و عكس و فيلم و گزارش تهیه می‌كنند.
ابتدای جلسه با حرف‌های معمول و تعارفات پر می‌شود.
يكی از مسئولان فرهنگی ما به زبان فارسی صحبت می‌كند و مترجم آذربایجانی جملات او را به زبان تركی ترجمه می‌كند.
بعد يكی از نویسندگان جمهوری آذربایجان ضمن خوش‌آمدگویی به مهمانان، از دامنه نفوذ شعرهای تركی استاد شهریار در آذربایجان حرف می‌زند و این كه قطعات متعدد موسیقی بر مبنای اشعار شهریار، در كشورهای ترك‌زبان و از جمله در آذربایجان ساخته و اجرا شده است.
سپس یكی از استادان دانشگاه باكو حرف‌هایی می‌زند كه همه حاضران و حتی خبرنگاران با حیرت به او نگاه می‌كنند.
او مدعی می‌شود كه استاد شهریار، شاعر ايرانی نيست و ایران كه همسايه جنوبی جمهوری آذربایجان است، رسم همسایگی را رعایت نمی‌كند و علاوه‌بر استاد شهریار، بزرگانی ديگر از شاعران و ادیبان آذربایجان را به عنوان شاعران ايرانی معرفی می‌كند؛ از جمله ابوالعلا و نظامی و فلكی و خاقانی را.
در ایران سال‌هاست كه زبان تركی ممنوع و منسوخ شده و اگر كسی به زبان تركی حرف بزند يا بنویسد، دستگیر می‌شود.
می‌دانيم كه استاد شهریار اشعارش را به زبان تركی سروده است، پس چگونه ممكن است شهریار شاعر ايرانی باشد؟
بعد از ايشان، نوبت من بود كه حرف بزنم يادداشتی به دستم رسيد كه يكی از مسئولان خودمان نوشته بود با اين مضمون كه ضمن پاسخ دادن به ادعاهای ایشان، مراقب باشید كه جلسه متشنج نشود.
مترجم آذربایجانی آمد و كنارم نشست، تا حرف‌هایم را به زبان تركی ترجمه كند.
از او تشكر كردم و گفتم من به زبان تركی حرف می‌زنم و نيازی به مترجم نیست.
در ایران ترکی حرف بزنید دستگیر می‌شوید
همين كه چند جمله حرف زدم، حاضران شروع كردند به دست زدن و تشویق من زيرا برای آن‌ها جالب بود كه بلافاصله پس از طرح ادعای ممنوعیت زبان تركی در ایران، يك نفر ايرانی در جلسه‌ای رسمی و در برابر دوربین رسانه‌ها به زبان تركی سخنرانی كند.
من گفتم: اهل سياست، معمولا به مرزبندی و سیم‌خاردار و گذرنامه و ویزا و نگهبان مسلح مرزی، بيش‌تر علاقه دارند تا مراوادت آزاد ملت‌ها. در حالی كه اهل فرهنگ و هنرمندان بزرگ، مانند تمام خردمندان، هیچ انسانی را بیگانه نمی‌دانند و هیچ مرزی میان ملت‌ها را خوش نمی‌دارند.
انسان‌های بزرگ با آثارشان، يعنی شعر و موسيقی و زیبایی، بی‌مرز و بی‌گذرنامه به تمام كشورها سفر می‌كنند و مهمان دل و جان مردم می‌شوند.
استاد شهریار نیز یكی از این بزرگان است كه به گواهی آثاری كه به زبان فارسی و تركی نوشته و به خاطر دل بستگی‌اش به قرآن كریم و غزل‌های حافظ، بی‌اعتنا به این مرزبندی‌های عوامانه، شاهكارهایی جاودان در هر دو زبان آفریده است.
باز هم حضار تشویقم كردند و آن استاد تندخو، عصبانی شد و از جلسه بيرون رفت.
پس از آن درباره طنز در منظومه حیدربابا نكاتی را گفتم و جلسه با فضایی دوستانه تمام شد.
از تالار كه بيرون آمدم، يك خبرنگار تلویزیونی از من پرسید: الان اگر شما به كشورتان برگردید، به خاطر اين كه در باكو به زبان تركی حرف زدید، دستگیر نمی‌شوید؟
به او گفتم: شما همين سؤال را در برابر دوربین تلویزیون بپرسید و من به زبان تركی پاسخ می‌دهم و مصاحبه را در تلویزیون خودتان پخش كنید.
برایش خیلی جالب بود و خیال می‌كرد من آدم خیلی شجاعی هستم كه از عواقب تركی حرف زدن، هراسی ندارم.
در برابر دوربین تلویزیون توضیح دادم كه در ايران چند میلیون ترك‌زبان زندگی می‌كنند كه شمارشان بيش‌تر از جمعیت جمهوری آذربایجان است.
هر سال صدها كتاب و نشريه و ترانه به زبان تركی منتشر می‌شود و بسیاری از استادان برجسته زبان و ادبیات فارسی در ایران از ایرانیان ترك‌زبان هستند.
بعد هم چند سطری از شعر استاد شهریار را خواندم كه برای سفری به باكو آماده كرده بود كه البته آن سفر محقق نشد اما آن شعر زيبا به يادگار ماند.
ای صفاسین اونودمایان قفقاز
گلمیشم ذوق آلام مراقیندان
غیرتی جوشغون اولمایان نه بیلیر
کی نه لر چکمیشم فراقیندان
اوخوروق بیز سیزین ترانه لری
یادگار عمرلردن ایللردن
باکینین سوز-سویی حکایه لری
دوشمز ایللر بویونجا دیللردن
سازیمین غملی سیملرینده منیم
باکی نین باشقا بیر ترانه سی وار
سینه مین دار خرابه سینده درین
بو جواهرلرین خزانه سی وار
سن کیمی قارداش اوز قارینداشینی
آتماییب اوزگه کیمسه توتمایاجاق
قوجا تبریزده یوزمین ایل کچسه
باکی قارداشلارین اونوتمایاجاق
گلمیشیک دوغما یوردوموز باکیا
قوی بو تاریخده افتخار اولسون
شهریارداندا بو افقلرده
بو سینیق نغمه یادگار اولسون
پایان پیام
