شماره ۱۲ دو فصلنامه دانش های بومی ایران به صورت الکترونیک منتشر شد
به گزارش گلونی کاریز نماد روحیه جمعی و رویه مشارکتی و نفع همگانی است.
حراست دسته‌جمعی از کاریز، لایروبی دسته‌جمعی از نهرها، کمک سازمانی و نظام‌مند به یکدیگر در آبیاری، اساس کار با کاریز است.
نفع جمع، در کار جمعی، برای جمع و حفظ و نگهداری از منبع حیاتی مشترک است. در چنین فرهنگی افزون بر انسان‌ها و دام‌ها، همه چرندگان و پرندگان و در کل باشندگان، سهیم هستند و به آنها می‌اندیشند و برای‌شان بذر می‌پاشند.
به خاطر گندم، «تلخه» نیز آب می‌خورد، چرا که گوش که عزیز است، گوشواره نیز عزیز است.
کشاورزان در این مورد در گذشته آب اضافی خود را به روستاهای پایین‌دست می‌رسانده‌اند و هر از چند گاهی با «آب میان» به خوش‌نشینان آبادی که صاحب حقآبه نبوده ولی باغات مختصر داشته‌اند، یاری می‌رسانده‌اند.
در تمدن کاریزی آخربینی و اندیشه درازمدت بر منافع آنی و کوتاه‌مدت می‌چربد. این اندیشه درازمدت، هم خود را در سرمایه‌گذاری و احداث کاریزِ بسیار «نیروبَر» و «زمان‌بَر» و «سرمایه‌بر» نشان می‌دهد و هم در کشت‌های دیربهره همچون درختکاری و باغداری که نمودِ عالی آن را در کشت «گردوی ایرانیِ» بسیار دیربهره اما دراز بهره و زیاد بهره، می‌توان دید و هم در پدیده چشمگیر وقف آب در ایران.
کاریز با روستانشینی و نظام دهقانی و حقوق صاحب نسقی (حق ریشه)، سهم‌بری و کار دسته‌جمعی و فرهنگ مشارکتی بر زمین، سازگار است و مکینه (چاه عمیق)، سازگار با سرمایه‌داری ارضیِ مبتنی بر اجاره‌داری و کارگر کشاورزی مزدبگیر و یا اجاره‌کاری است، که شرایط فشار بیشتر بر طبیعت برای بهره‌کشی زیادتر در کوتاه‌مدت را میسر می‌سازد و سازگار با طرز تفکر فردگرایی و خودخواهی و خودشیفتگیِ نظام سوداگری-استعماری است که تسلط بر دیگران و تسلط بر طبیعت را در نظر مجاز و در عمل مفید می‌یابد.
فصلنامه دانش های بومی ایران
این فصلنامه را از این لینک دریافت کنید
مقالات این شماره عبارت‌اند از:
۱- یادداشتی كوتاه بر ویژه‌نامه آب: مرتضی فرهادی
۲- تحلیل فرهنگی دانش بومی در زنجیره ابزار قنات: محمدحسین پاپلی یزدی و فاطمه وثوقی
۳- آسیاب دوسنگی میبد: پدیده‌ای ویژه در میان آسیاب‌های کاریزی: عبدالعظیم پویا
۴- الگوی زیست جمعی در ایران (تحلیلی بر درسنامه فنی و مشارکتی طومار تقسیم آب زنده رود): محمود مهام
۵- مدیریت بومی منابع آب در منطقه کاشان: غلامرضا لطیفی و وحدان محمدشهری
۶- نقش حقوق عرفی در مدیریت سنتی توزیع و تقسیم و پایداری آب قنات: محمدسعید جانب‌اللهی
۷- دوراهی کنش تفاهمی و عقلانیت راهبردی در حکمرانی منابع آب (مطالعه کیفی فرایندهای ارتباطی ذی‌نفعان آب دشت رفسنجان): سیده بهار زند رضوی- هادی خانیکی- اکبر نصرالهی و داریوش بوستانی
۸- سامانه‌های بومی و سنتی استحصال آب باران در بلوچستان ایران: حبیب‌الله خوبفکر برآبادی-حمید حسینی مرندی و محمود عرب خدری
۹- ارزیابی ویژگی‌های حکمرانی سنتی آبخوان با استفاده از اصول حکمرانی مؤثر آب زیرزمینی: محمدابراهیم بنی‌حبیب و سمانه غفوری خرانق
۱۰- بحران آب، سنت و توسعه در ایران: تجدید مطلعی در مفهوم «نوسازی» با اشاره به مستند «مادرکشی»: نیما شجاعی
۱۱- بازشناسی سازمان نیروی انسانی در سیستم مدیریت بومی آب بلده فردوس (تون) قبل از ۱۳۵۰: کاظم مختارنیا- محمدحسن طالبیان و شاهین حیدری
۱۲- نقش آب و آبرسانی در معماری عمارت‌های سلطنتی عصر صفویه: کاوه فرهادی و مصطفی تقی‌زاده
۱۳- سد سبز: همیاری سنتی بومزاد و سازگار با توسعه مطالعه موردی ایجاد آبگیر بر رودخانه خورخوره سقز: حسین محمدزاده و جمال خسروی
۱۴- واکاوی شاخص‌های حکمرانی خوب در دانش بومی قنات قصبه گناباد: شهرزاد صادقی‌زاده بافنده- سیده سیمین میرهاشمی دهكردی- حجت میان‌آبادی
۱۵- دانش بومیِ ساخت و بهره‌برداری از سازه تاریخی آبی بُرکه در جزیره قشم: محسن بدره- حامد سجادی- محمدرضا فرزانه
۱۶- دگردیسی رابطه انسان و طبیعت: نگاهی به فیلم تالان: سورن مصطفایی
۱۷- احیای دانش بومی برداشت سنتی آب کشاورزی (گاوچاه) در ایران، الگویی کارآفرینانه: محمدصادق ابراهیمی- علی ترابی
۱۸- نَفَـقِـه قنات (کاریز) (شیوه‌های تأمین هزینه در نظام آبیاری سنتی): مرتضی سالمی قمصری-سینا فروزش- محمدرضا حجتی
۱۹- همنوایی فرهنگِ یكپارچه با فناوری‌هایش(سنجش فرهنگ كاریزی و «زالو مكینگی»): مرتضی فرهادی
پایان پیام
ایرانی‌ها چه دغدغه‌هایی دارند؟
اینجا را ببینید
