سنگ افراشت های شهریری در اردبیل را بهتر بشناسیم
به گزارش گلونی شهریری در استان اردبیل و ۶۰ کیلومتری شمال غرب این شهر در نزدیکی روستای «پیرازمیان» از توابع شهرستان مشگین‌شهر قرار گرفته است.
این منطقه به خاطر سنگ‌افراشت‌هایش به شهرت رسیده است. حال سنگ‌افراشت چیست؟
سنگ افراشت های شهریری
سنگ‌افراشت یا استل یکی از انواع قبر کلان‌سنگی به شمار می‌رود که شامل سنگ یا سنگ‌های بلندی است که بر فراز گور قرار گرفته‌اند.
البته این سنگافراشتها می‌توانند به صورت نمادین و آیینی در محوطه قرار گرفته باشند یعنی دقیق روی یک گور یا قبر جای نگیرند. اما در هر صورت می‌توانیم حدس بزنیم که این سنگ‌افراشت ها در ارتباط با دنیای پس از مرگ هستند.
دقت در فرهنگ های مختلف به ما نشان می‌دهد که فرهنگ استفاده از سنگافراشتها عموما مربوط به اقوام کوچ‌رو بوده است.
این فرهنگ در قفقاز، آناتولی و شمال غرب ایران از اواخر هزاره سوم قبل از میلاد تا اواخر هزاره اول قبل از میلاد قابل مشاهده است.
فرم سنگ‌افراشت ها در شهریری اردبیل شبیه به پیکر انسانی است که صورت و تن این انسان روی سنگ به تصویر کشیده شده.
چهره‌ها نیز عموما بدون دهان با دماغ‌های بزرگ، پیشانی و گیسوان بلند و چشمان ساده و گرد و حتی حفره‌ای که حاکی از سیاهی دور چشم است، نقش بسته شده‌اند.
جلوی هرکدام از این سنگافراشتها نیز نذورات، ابزارهای جنگی و هدایای گوناگونی پیدا شده که نشان از مقدس بودن این سنگ‌ها برای مردم دارد و فرض آیینی بودن این منطقه را تقویت می‌کند.
کما اینکه می‌توانیم این سنگافراشتها را در جایگاه نگهبان و محافظ هم فرض کنیم. به این صورت که مردم بدوی به آن‌ها احترام گذاشته و برایشان نذر به جا می‌آوردند تا آن‌ها از اهداکننده در برابر خطرات و حتی ارواح شرور و خدایان مرگ‌آور محافظت کنند.
این فرض با وجود تصویر شمشیر که از کمربند برخی از استل‌ها آویخته شده، جان می‌گیرد.
جالب است بدانیم که استل‌ها دارای جنسیت بوده و در بین آن‌ها زن نیز پیدا می‌شود. زنانی جنگ‌جو و جنگاوری که نشان‌دهنده جایگاه اجتماعی ویژه زنان در میان مردم هزاره‌های سوم، دوم و اول پیش از میلاد در این منطقه هستند.
لازم به ذکر است که مردم محلی به این محوطه «مکتب اوشاقلری» یعنی بچه‌های مکتب می‌گفتند. که این نام خود نشان می‌دهد شکل چیدمان سنگ‌ها مردم محلی را به یاد مکتب‌خانه انداخته است.
پازیریک؛ قدیمی‌ترین فرش پشمی جهان
پایان پیام
نویسنده: کیمیا قنبری
