تئاتر و زنان در گیلان
تئاتر یکی از عرصه‌های هنری است که زنان گیلانی با حضور در آن بسیاری از قیود حضورشان در جامعه را شکستند.
هنر تئاتر در سال ۱۲۸۹ وارد گیلان شد و تا چیزی بیشتر از یک دهه طول کشید تا زنان توانستند راه خود را بر روی صحنه نمایش باز کنند. تا پیش از این با اینکه نمایش‌ها شخصیت‌های زن وجود داشت، اما مردها به جای خانم‌ها در آن نقش‌آفرینی می‌کردند. این در حالی است که بسیاری از روحانیون حضور زن‌ها روی صحنه و در انظار مردان را غیر قابل قبول می‌دانستند.
تئاتر و زنان در گیلان
از سال ۱۲۹۵ اما زن‌های ارمنی، گرجی و زنان منطقه قفقاز وارد عرصه تئاتر گیلان شده و نقش‌آفرینی کردند. از جمله این زنان می‌توان به بارون تیگرانیان، مادام ناوارت، مریم بانو گرجی و… اشاره کرد.
گروه تئاتر محمدیه برای اولین بار در نمایش‌های خود از یک زن استفاده کرد. عبدالمجید فرساد، سرپرست گروه، چون نمی‌توانست از زنان مسلمان ایرانی برای اجرا دعوت کند از سونا خانم قفقازی درخواست کرد تا در این نمایش بازی کند.
سونا گرجی زنی دلیر بود که با تهورش توانست نام خود را با عنوان نخستین بازیگر زن تئاتر به یادگار بگذارد.
با این حال، تاوان سختی در انتظار گروه تئاتر محمدیه بود. تا حدی که عبدالمجید فرساد نجس و پلید شناخته شده و طرد شد. «میرزا عبدالمجید خان [فرساد] با آوردن اولین زن به روی صحنه تئاتر که در آن موقع کفر محض بود هم چنین با باز کردن مدرسه دخترانه، مورد تنفر مردم قرار گرفت و مردم او را از خود طرد کردند. به طوری که از نظر آن‌ها او مرد نجسی بود و به هیچ حمامی او را راه نمی‌دادند. اما این مرد مبارز هرگز به این دلیل دست از مبارزه نکشید و برای استحمام به رودخانه‌های رشت پناه برد».
با اینکه سونا قفقازی به عنوان اولین زن راه خود را به صحنه تئاتر گیلان گشود اما حضور زن‌ها روی صحنه باز هم طول کشید. در نهایت، سنت‌شکنی فرساد و سونا خانم قفقازی موجب شد تا اعضای انجمن فرهنگ رشت به فکر آموزش هنر تئاتر به دختران و زنان مسلمان بیفتند. این در حالی است که زنان در تهران تا سال ۱۳۱۰ اجازه اجرای تئاتر نداشتند.
بخش‌‌های دیگر این یادداشت را اینجا بخوانید
پایان پیام
نویسنده: کیمیا قنبری
روشنک نوع دوست؛ از پیشگامان زنان تجددخواه در ایران
