اوستا کتاب مقدس زرتشتیان؛ کهن ترین نوشتار ایرانیان

اوستا کتاب مقدس زرتشتیان؛ کهن ترین نوشتار ایرانیان

به گزارش گلونی اوستا کتاب مقدس زرتشتیان است که قانون، باورها، اساطیر و فرهنگ این دسته از مردمان را دربردارد و به نقل از جلیل دوست‌خواه «کهن‌ترین نوشتار ایرانیان و نامه دینی مزداپرستان است.»

این متن از بخش‌های مختلفی پدید آمده که هرکدام در زمان‌های متفاوتی شکل گرفته‌اند. تا این که در زمان شاهان ساسانی با خطی موسوم به اوستایی یا «دین‌ دبیره» به کتابت درآمده و مدون گشتند.

سرگذشت اوستا براساس کتاب‌های پهلوی:

بنابر روایت دینکرد، دانشنامه مزدیسنا و کتابی مبتنی بر اوستا و ترجمه‌های آن‌، داریوش سوم هخامنشی دستور می‌دهد که اوستا همراه با تفسرش، زند، در دو نسخه نگه‌داری شود؛ یکی از نسخه‌ها در خزانه شاهی پادشاهان هخامنشی و دیگری در دزنبشت که محل نگاه‌داری اسناد مکتوب بوده است.

در روایت دیگری، باز هم از دینکرد ذکر شده است که گشتاسب دستور می‌دهد، تعالیم زرتشت مکتوب شده یک نسخه در دزنبشت و باقی رونویس‌های آن توزیع شود. تا این که با آمدن اسکندر مقدونی نسخه دزنبشت به دست دشمنان می‌افتد و به زبان یونانی ترجمه می‌شود.

معروف است که بلاش اول اشکانی هم سعی در جمع‌آوری اوستا داشته است و با روی کار آمدن ساسانیان اردشیر بابکان با راهنمایی‌های تنسر هم چنین قصدی کرد و بخش‌هایی را که معتبر دانست پذیرفت و دیگر بخش‌ها را طرد کرد.

در مراحل بعدی شاهنشاهی ساسانی هم شاهانی مانند شاپور اول و دوم و خسرو انوشیروان را شاهد هستیم که باز سعی در تحقیق در نسک‌ها (بخش‌ها)ی اوستا داشته‌اند.

در نهایت، می‌توان احتمال داد، اوستایی که اکنون به دست ما رسیده، در قرن چهارم میلادی به کتابت درآمده و در قرن ششم به‌صورت نهایی تدوین شده است.

با این‌حال، باید بدانیم که حتی بعد از نگاشته شدن اوستا هم سنت شفاهی، خواندن و حفظ کردن آن بین موبدان بر متن مکتوب ارجحیت داشته است.

معرفی بخش‌های مختلف اوستا:

اوستای دوران ساسانی در سه کتاب به نام‌های گاهانیگ، هادَگ مانسریگ و دادیگ مدون شده است. کتاب اول، گاهانیگ شامل گاهان و تفاسیر آن است.

کتاب دوم از دعاها و ذکرهایی که در مراسم دینی خوانده می‌شدند، تشکیل شده و کتاب سوم هم دربردارنده متون فقهی است.

از نظر زبانی هم می‌توان اوستا را به دو بخش متون گاهانی و متون اوستایی متاخر تقسیم کرد. بخش اول شامل گاهان، کهن‌ترین اثر ادبی ایرانی که گفته شده است سراینده آن شخص زرتشت بوده و بخش دوم هم شامل یسن‌ها، یشت‌ها، خرده اوستا، وندیداد و ویسپرد است.

این بخش احتمالا پس از زرتشت یا تقریبا هم‌زمان با او حاصل شده و در آن عقاید قدیم هندوایرانی با عقاید زرتشتی تلفیق شده است.

درباره زرتشت بیشتر بخوانید

پایان پیام

نویسنده: کیمیا قنبری