سوزن دوزی بلوچی هنری زیباست که ساخته دستان هنرمند بانوان بلوچ است
پایگاه خبری گلونی سمیه باقری حسن‌کیاده: عشق را که فقط با تیشه بر کوه نمی‌کوبند.
زیبایی را که فقط با قلمو و رنگ روی بوم نمی‌کشند. عاشق‌ها که همه شاعر و کوه‌کن و سر به بیابان نمی‌شوند.
عشق را گاهی می‌شود که با سوزن بر جان پارچه حک کرد. عاشق می‌تواند که گاهی رنگ را با رشته رشته نخ بیامیزد و از چشم مایه بگذارد و ذوق را چاشنی‌اش کند و زیبایی خلق کند جهانی و ماندگار!
سوزن‌دوزی یکی از همین ترانه‌های عاشقانه حک شده بر جان پارچه است.
سوزن دوزی یا بلوچی دوزی یکی از روش‌های رودوزی زیبا جهت آرایش جامه است، که خصوصا در میان زنان بلوچ هنری رایج است.
تاریخچه سوزن دوزی بلوچی
سوزن‌دوزی بلوچ هنر ظریف و پر سابقه‌ای است، که هیچ‌کس به درستی نمی‌داند از چه زمانی در ایران رواج یافته است و در کتب تاریخی کم‌تر از آن یاد شده است.
در کتاب آخرین ماموریت، نوشته مغرالدین مهدی، راجع به سوزن‌دوزی آمده است که:
《یکی از صنایع که در حد خود بسیار زیبا و ارزنده است، صنعت دوزندگی و دست‌دوزی جلیقه و لباس زنانه است.
مانند ترمه، دست‌دوزی می‌نمایند و با نهایت زیبایی و با ابریشمی که با رنگ‌های طبیعی رنگ کرده‌اند و رنگش ثابت است و هیچ‌وقت از بین نمی‌رود، نخ‌دوزی می‌کنند.
صدها مربع و مستطیل و لوزی می‌دوزند، یک اندازه که اگر با پرگاری دقیق اندازه‌گیری کنند سر مویی تفاوت ندارد.》
در آثار کشف شده بر روی سفال‌های مربوط به هزاره پنجم و ششم قبل از میلاد اشکالی هندسی مشابه نقوش دست زنان بلوچ دیده می شود و همچنین به اعتقاد برخی پژوهش‌گران و بر اساس شواهد موجود نقوش سوزن‌دوزی بلوچ قرابت و نزدیکی خاصی با نقوش سنگ‌نگاره‌های پیش از تاریخ دارد که همین قدمت سوزن‌دوزی باعث شده بر جذابیت و اعتبار این هنر رازآلود اضافه شود.
نقوش و طرح‌ها در سوزن دوزی یا بلوچی دوزی
در بلوچی‌دوزی بیشترین طرح و نقشی که به چشم می‌آید نقوش هندسی هستند.
در این نقوش حتا حیوانات و گیاهان و درخت‌ها نیز با طرح‌های هندسی شکل می‌گیرند.
نقوشی که بیشترین کاربرد را دارد نقوش انسانی، حیوانی، گیاهی و هندسی است.
طرح‌ها شامل تاری (سه تاری، چهارتاری، شش تاری، هفت تاری و ده تاری)، گل، حاشیه یا اطراف گل، چشم، ابزار کار و وسایل زندگی، عناصر طبیعت مانند ماه و خورشید، حیوانات اهلی و وحشی (اسب، شتر، مرغ، خروس، بز و پلنگ)، پرندگان و خزندگان است.
این هنر رازآلود که ریشه در تاریخ، فرهنگ غنی و فلوکلوریک مردم بلوچستان و باورهای عامیانه این قوم آریایی دارد چنان جذاب است که اکثر مردم‌شناسان، هویت و پیچیدگی رفتاری زنان بلوچ را در دل تار و پود، نقش و نگار و پیچ و تاب اشکال هندسی پر رمز و راز این هنر جستجو می‌کنند.
سوزن‌دوزی در میان سایر اقوام ایرانی
سوزن‌دوزی نه تنها در میان مردم بلوچ رواج دارد بلکه در بین قوم ترکمن نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اما آنچه که سوزن‌دوزی بلوچ را با هنر سوزن‌دوزی ترکمن متمایز ساخته ظرافت در دست‌دوخته‌های بلوچ است.
در دوخت‌های ترکمن استفاده از اشکال حیوانات و گل کاربرد ویژه‌ای دارد.
اما در بلوچی‌دوزی بیشتر طرح‌ها با محوریت اشکال هندسی صورت می‌گیرد که این طرح‌ها به گفته کارشناسان شباهت زیادی با طرح‌های سنگ‌نگاره‌ها و سفال‌های پیش از تاریخ است و استفاده از کامواهای ابریشمی نازک باعث شده تا دوخت‌های بلوچی ظریف و متنوع جلوه نماید.
سوزن‌دوزی بلوچ دارای مهر اصالت از سازمان یونسکو است و در فهرست میراث معنوی کشور نیز ثبت شده است.
پایان پیام
