سیزده به در؛ یادبود پیروزی ایزد باران بر خشکسالی
روز سیزدهم فروردین یا سیزده به در، در سنت ایرانیان باستان به مناسبت پیروزی ایزد باران، ایزد تیر یا تیشتر، بر دیو خشکسالی، اَپوش جشن گرفته می‌شده است.
به گزارش گلونی در کتاب از نوروز تا نوروز به قلم جناب آقای کوروش نیکنام آمده است که: «سیزدهم روز از ماه فروردین، تیر یا تِشتَر نام دارد. ایزد تیر یا تشتر که در اوستا یشتی هم به نام آن وجود دارد، ایزد باران است و در باور پیشینیان پیش از آشو زرتشت برای این که ایزد باران در سال جدید پیروز شود و دیو خشکسالی نابود گردد، باید مردمان در نیایش روز تیر ایزد از این ایزد یاد کنند و از او درخواست باریدن باران نمایند.
در ایران باستان پس از برگزاری مراسم نورزوی سیزدهم که به ایزد باران تعلق داشت مردم به دشت و صحرا و کنار جویبارها می‌رفتند و به شادی و پایکوبی می‌پرداختند و آرزوی بارش باران را از خداوند می‌نمودند».
گفتنی است که در اسطوره‌ها ایزد تیشتر به شکل اسبی زرین‌گوش، با ساز و برگ زرین و به رنگ سفید در آسمان پرواز کرده و به نبرد اَپوش، دیو خشکسالی با هیئت اسبی سیاه، بدون یال و بریده‌گوش با ظاهری ترسناک می‌رود. در آغاز نبرد اَپوش قدرتمندتر از ایزد باران بوده و تیشتر را شکست می‌دهد.
خشکی و تشنگی بر جهان حاکم می‌شود و تیشتر به اورمزد شکایت می‌برد که وی از این رو ناتوان است که مردمان نیایش شایسته‌ای در حق او ادا نکرده‌اند. پس چون اورمزد به تیشتر نیرو می‌بخشد، اپوش هرسناک می‌گریزد.
تیشتر آب را از دریای اساطیری فراخکرد گرفته و به بالا می‌برد و ابرهای باران‌زا را حرکت می‌دهد. گرز خود را بر آتش وازیشته که در ابرهاست، می‌کوبد و باران با قطراتی که به اندازه سر انسان و سر گار است، بر هفت کشور می‌بارد و سرسبزی و باروری به گیتی باز می‌گردد.
در حال حاضر نیز بر مبنای آن‌چه که جناب نیکنام به نگارش درآورده‌اند، زرتشتیان از صبح روز تیشتر ایزد ماه فروردین، یعنی همان روز سیزده به در، سفره‌های هفت‌سین خود را جمع کرده، سبزه‌های آن را با خود به طبیعت می‌برند.
و همان‌طور که می‌توانید حدس بزنید، به رسم مورد علاقه ایرانیان به کنار چشمه یا آب روانی نشسته و سبزه‌های خود را به آب روان می‌سپارند و آرزو می‌کنند تا سالی پر از برکت، باران و فرخندگی داشته باشند.
هفت سین ایرانی و سعادتمندی روزگار
پایان پیام
نویسنده: کیمیا قنبری
